Het buitenlandse succes van Geert Mak
Door correspondent Thijs Papôt
van Radio Nederland Wereldomroep (RNW)
Warschau – Geert Mak reist deze week door Polen ter promotie van zijn boek 'In Europa’, dat nu ook in het Pools is vertaald. Zijn vuistdikke kroniek over de 20ste eeuw in Europa beleeft inmiddels zijn 10e vertaling, en is bewerkt tot televisie- en dvd-serie. Voor de Poolse editie schreef de auteur een speciaal voorwoord.
„Dit is zo’n raar balletje” zegt Mak over het succesverhaal van zijn boek. „Toen de uitgever en ik aan de wieg van dit boek stonden hadden we dit nooit verwacht.” Tien jaar geleden trok Mak een jaar lang door Europa, op zoek naar sporen en getuigen van de grote gebeurtenissen die de geschiedenis van de 20ste eeuw van dit continent markeren. Ook Warschau lag op zijn route. De opstand in het joodse getto en later in de rest van de stad in 1943 die de uiteindelijke complete verwoesting door de Duitse bezetter tot gevolg had, kregen een plek in zijn boek.
Het boekstaven van juist deze geschiedenis voor een Pools publiek is nog wel iets anders dan een vertaling van een boek over Amsterdam of Jorwerd; het is spitsroeden lopen, zegt de schrijver. „In alle landen ligt de geschiedenis gevoelig, maar in Polen ligt de geschiedenis hypergevoelig.”
Kritiek
De Polen zullen Maks boek met een vergrootglas op mogelijke onnauwkeurigheden naspeuren. „Wie waren eigenlijk uw gids en uw bronnen?”, wil een kritische toehoorder in een collegezaal in Warschau weten. In Polen was het moeilijk om research te doen, vertelt Mak. „Want bijna alle geschreven bronnen waren in het Pools.”
„Ik luister goed naar kritiek” zegt Mak, „maar je moet ook fouten durven maken. Het gaat over een heel continent en dat is zo breed en ingewikkeld, daar gaan dingen soms mis. Ik was daar overigens niet bang voor omdat ik er niet van uit ging dat het boek verder dan Vaals en Enschede zou komen.”
Zwaartepunt
Nu ligt In Europa in bijna alle Europese boekwinkels, en het spreekt vanzelf dat dit nieuwe reacties losmaakt. „De Grieken klagen dat er te weinig Cyprus in mijn boek zit, en zo heeft iedereen wel wat. Je kunt niet de hele boel gaan herschrijven.”
Toch besloot Mak voor de Poolse editie een speciale inleiding te schrijven waarin hij nadrukkelijk stilstaat bij de heroïsche rol van de Poolse generaal Sosabowski tijdens de slag om Arnhem, en ook bij de Pools-Russische oorlog van 1920. Maks vertaalster attendeerde hem op de betekenis van deze oorlog. „Terwijl de sovjets van plan waren om door te stoten naar Berlijn, zijn ze in de pan gehakt door de Polen. Ik schrijf dat niet uit aardigheid voor de Polen, maar uit eerlijkheid. Dit is een hele vitale oorlog geweest. In het Westen is hij eigenlijk vergeten.”
Gemene deler
Vergeten door Westerse historici wellicht, maar in de perceptie van veel Polen een cruciale gebeurtenis in dit deel van Europa. Dat roept de vraag op of er eigenlijk wel één gemeenschappelijke Europese geschiedenis van 20ste eeuw bestaat.
Mak meent van wel. Het succes van zijn boek bewijst volgens hem dat er een grote gemene deler is: „Dat succes komt vermoedelijk door mijn nadruk op het persoonlijke of de familiegeschiedenissen, waardoor lezers iets van zichzelf kunnen herkennen. Daardoor heeft het toch een Europees effect.”
De twintigste eeuw was een eeuw waarin Europa decennialang werd omgewoeld en verdeeld door oorlogen en totalitarisme, en op de valreep werd herenigd. Maar het vredige evenwicht dat werd gevonden in de vorm van de Europese Unie, is wankel. „Het is een scheepje dat de haven is uitgevaren met 27 kapiteins en onevenwichtig geladen, want er is te veel nationaal en te weinig Europees geregeld” zegt Mak. „Nu zie je dat de weeffouten boven water komen omdat er crisis is en dat het een probleem is met al die kapiteins op 1 schip nu het gaat stormen.”
>>> Luister naar: Het buitenlandse succes van Geert Mak , verslag: Thijs Papôt (9’38”)
bron: RNW / fot. M. Bos-Karczewska – Polonia.NL
Links:
zie meer foto’s van Geert Mak in Warschau op 12.02.2009
Gepubliceerd op Polonia.NL 15.02.2009
