Samenwerking Noord-Hollandse en Poolse kunstenaars in Haarlem en Hoorn
Om hun culturele verschillen te overbruggen werken vijf
Noord-Hollandse kunstenaars samen met vijf Poolse kunstenaars. Dit doen
zij in het kader van Prezent, de culturele samenwerking van Pommeren en
Noord-Holland.
Trading Places: back+forth gaat uit van de
overeenkomsten van beide regio’s en de historie die zij delen, maar ook
van de culturele verschillen. Deze verschillen tussen twee regio’s die
ooit een verleden deelden lijken groot. Dat komt vooral ook omdat ze
sindsdien geheel andere paden bewandeld hebben.
Waar Nederland met als korte onderbreking in 1940 –’45 in vrijheid
heeft geleefd, lieten in Polen de vele overheersers diepe sporen achter
in cultuur en maatschappij. Juist in een tijd dat beide landen herenigd
worden binnen de EU, en zo weer hernieuwd met elkaar kennismaken, is
het zinvol om ook beeldend kunstenaars de gelegenheid te bieden om
samenwerking of de confrontatie te zoeken. Want zijn de grenzen van
Europa niet op Pools grondgebied uitgevochten? En is de val van de muur
niet te danken aan de Poolse strijdbaarheid rond Solidarność?
Begrippen als vrijheid, onafhankelijkheid, stabiliteit en de
tegenstelling publiek-privaat hebben in Polen een andere lading dan in
Nederland. Polen zijn op hun hoede bij alles wat met autoriteit te
maken heeft. Dit verschijnsel is terug te vinden op het niveau van de
internationale politiek, maar ook in het werkklimaat van de individuele
kunstenaar. Trading Places: back+forth onderzoekt dergelijke
verschillen op individueel niveau.
Locatie: Hotel Mariakapel, Korte Achterstraat 2a, Hoorn, www.hotelmariakapel.nl en Nieuwe Vide, Minckelersweg 6, Haarlem, www.nieuwevide.nl. Openingstijden: donderdag tot en met zondag: 14.00 – 17.00 uur
De opening van „Trading Places: back+forth” is op zondag 30 september op beide locaties. Voor het publiek rijdt er een pendelbus tussen Hoorn (opening 14.00 uur) en Haarlem (opening 17.00 uur).
Deelnemende kunstenaars uit Polen: Dominika Skutnik, Ania Witkowska, Andrzej Karmasz, Adam Witkowski, Alicja Karska & Ola Went, uit Nederland: Bart Lodewijks, Moritz Ebinger, Karin de Jong/PRINTROOM, Anno Dijkstra, Guda Koster.
De installaties en videowerken van Alicja Karska & Ola Went
zijn observaties van kwetsbare plekken in de openbare ruimte:
broeikasjes voor onkruid, of een film die de schoonheid toont van
flessen die als vogelverschrikkers in de sneeuw zijn achter gebleven.
Voor
de werkweek in Gdańsk kozen zij een onttakelde fontein in een oud
stadsdeel, waar ze een ingreep voor ontwikkelen die de plek op een
maquette doet lijken.
Andrzej Karmasz maakt precies geënsceneerde
fotowerken waarin hij zichzelf transformeert tot een vrouw in een
andere cultuur, bijvoorbeeld tot Japanse Geisha, Birmese Aka of Inuit.
Tevens maakt hij videoregistraties van het proces van transformatie.
Hij maakt ook registraties waarin hijzelf geen rol speelt, bijvoorbeeld
van een Japanse dansgroep die zich in Poolse volksdans heeft
gespecialiseerd, met bijbehorende, nét fout geïnterpreteerde
klederdracht.
In de werkweek portretteerde hij zichzelf als lid van
zijn eigen clan in een eclectische dracht. Het idee ontstond om alle
kunstenaars deelgenoot te maken van zijn clan en een gezamenlijk
portret te maken. Dit wordt verder uitgewerkt in Nederland.
Ania Witkowska is vormgever en kunstenaar en werkt
op het grensvlak van beide disciplines. Voor Trading Places onderzoekt
zij nieuwe manieren om patronen uit Poolse folkloristische
papiersnijkunst te gebruiken. Ze maakt ook films in samenwerking met Adam Witkowski,
bijvoorbeeld over de teloorgang van een pretpark uit het communistische
tijdperk. Adam Witkowski maakt films, audio-installaties en
experimentele radio, maar ook videoclips voor Poolse rockbands. In
Nederland gaat hij een 8 mm film maken met op de omgeving gebaseerde
“soundscapes”.
Dominika Skutnik maakt installaties met
elektriciteitssnoer, waarin ze gebruik maakt van de elektrostatische
spanning die ontstaat wanneer draden dichtbij elkaar worden opgerold
(zoals bij een transformator). Ze weet hier zeer poëtische beelden mee
te creëren. Ook maakt ze voorstellen voor specifieke locaties, zoals
een ruimtelijke versie van een klassieke banderol (die veel op oude
kaarten en documenten staat afgebeeld en de titel van het betreffende
document draagt). Deze sculptuur, een tekstloze, transparante banderol,
is gemaakt voor een bosrijke Poolse locatie. Verder is ze werkzaam als
deeltijd manager in de bibliotheek van Gdańsk, waar ze kleine
kunstprojecten van collega’s binnen wist te loodsen. Startpunt voor
haar project in Nederland is het gegeven van de tijdelijkheid van een
verblijf in een hotel.
Anno Dijkstra maakt minutieuze driedimensionale
weergaven van aangrijpende beelden uit de media, zoals een Ethiopisch
hongerkindje dat wordt opgewacht door een gier. Hiermee wil hij de
pijnlijkheid van de beelden “in your face” brengen.
Voor dit
project put hij uit ons collectieve geheugen en gebruikt het
wereldberoemde beeld van het Vietnamese meisje dat door napalm geraakt
is. Hij wil het in Polen en in Hoorn plaatsen – door de hedendaagse
media passen monumenten overal.
Guda Koster maakt haar werk voor specifieke
locaties, projecten of opdrachten. Als materiaal gebruikt zij allerlei
soorten textiel. Tijdens het bezoek aan Gdańsk droeg Guda iedere dag
een ander kledingstuk dat de Nederlandse identiteit uit moest dragen,
in Nederland voor haar gemaakt door familie en collega’s. Iedere dag
vroeg zij aan één van de Poolse kunstenaars om haar mee te nemen naar
een voor hem of haar belangrijke plek in Gdańsk. Een aanleiding om
binnen enkele dagen Gdańsk van binnenuit te zien. Voor haar ging het
vooral om de ontmoeting en over de kunstenaars waar ze mee optrok. Het
ligt nog open wat ze er hier in Nederland mee gaat doen.
Bart Lodewijks maakt ongevraagde lijntekeningen met
schoolbordkrijt en houtskool op muren en gebouwen in de openbare
ruimte. Bij het maken van zijn tekeningen raakt hij graag en vaak
noodzakelijk in gesprek met omwonenden en hij probeert zijn werk in de
huizen van de mensen voort te zetten.
In Gdańsk maakte hij drie
schetsen op gebouwen, waarvan de meest markante een towerblock was dat
drie blinde muren heeft, “zoals de kaft van een boek”. Zijn eerste
tekening verdween onaf in het putje vanwege de hevige regenval. Bij het
zien van een van de tekeningen – een hoek op een van de blinde muren
van de betonnen flat – merkte Andzrej op dat Bart de flat een dak
gegeven had. Polen vinden een huis pas een huis als er een (spits) dak
op zit. Dit gegeven werd een uitgangspunt voor het vervolg van het
project.
Moritz Ebinger is een fantasierijke tekenaar, die
sprookjesachtige verbeeldingen maakt van onze omgeving. Soms zet hij
zijn tekeningen om tot sculpturen in de publieke ruimte, ook werkt hij
graag met kinderen.
In Gdańsk kocht hij een Solidarność T-shirt,
trok het aan en ontdekte dat hier niet onverdeeld positief op wordt
gereageerd. Als “naïeve toerist” kent hij dergelijke fijne codes niet
en hij wil begrijpen waarom er geen interesse in dit verleden is. Op
een speelse en praktische manier probeert hij een antwoord te vinden op
deze vraag. Voor de verbouwing van zijn nieuwe huis in Egmond aan den
Hoef zocht hij naar bouwvakkers uit Gdańsk. Met behulp van de Poolse
kunstenaars plaatste hij een advertentie in een lokaal dagblad: “Almost
famous Dutch artist looking for constructionworkers with a strong
interest in Solidarność and modern art.” Ook heeft hij Solidarność
petjes met een handgeschreven advertentie verspreid. Wordt vervolgd.
Karin de Jong brengt haar PrintROOM collectie in
dit project: een groeiende verzameling alternatieve
kunstenaarspublicaties, gemaakt door kunstenaars uit de hele wereld,
die het “printed matter” ofwel gedrukt materiaal als hun medium zien
voor het verspreiden van ideeën. Bij iedere presentatie van de
PrintROOM worden nieuwe bijdragen gevraagd via het netwerk van de
instelling of locatie waar wordt gepresenteerd. Er zal tevens een
kleine publicatie, genaamd Parazine (parasite magazine) gemaakt worden
naar aanleiding van de ingezonden bijdragen. Deze Parazine wordt in
Gdańsk en Noord-Holland verspreid en als illegaal “cadeautje” in kunst-
of andere relevante boeken gestoken. In Gdańsk is er nauwelijks een
structuur voor kunstboeken. Een instituut als Wyspa, gelegen op de oude
scheepswerf, heeft weliswaar de complete Revolvercollectie in huis (een
bekende uitgever van kunstpublicaties) maar daar blijft het bij. We
hopen dan ook de PrintROOM, aangevuld met de Poolse bijdragen, alsnog
naar Gdańsk te kunnen brengen. Back+Forth.
Source: Polonia.NL 03.09.2007
fot. Moritz Ebinger, Trading places
