zobacz plakaty w naszej galerii zdjęć
Plaats: de Affiche Galerij in de tramtunnel in Den Haag (station Spui)
Periode: 05.06-30.06 en 15.07-03.08.2008
originele film: Les vacances de monsieur Hulot,
regisseur: Jacques Tati, Frankrijk, 1953
ontwerp Pools affiche: Zbigniew Lengren, 1954
zie meer affiches /zobacz plakaty
In de jaren ’40 wordt door een drietal kunstenaars de grondslag gelegd voor het gouden decennium van het Poolse filmaffiche: Henryk Tomaszewski, Tadeusz Trepkowski en Eryk Lipinski. Dit waren de grafisch ontwerpers die in 1946 bij ‘Film Polski’ (het staatsbedrijf dat in 1945 het filmdistributie monopolie had verworven) in dienst kwamen om de filmaffiches te ontwerpen.
De ontwerpen van dit drietal veroorzaakten al snel een revolutie in de wereld van het filmaffiche. In plaats van gebruik te maken van de stereotypische plaatjes van filmsterren en uitroeptekens, werkten zij met een heel nieuw arsenaal van grafische elementen om in een eigen vormentaal de essentie van de film weer te geven.
Tegen het eind van de jaren ’40 veranderde het politieke klimaat in Polen. Het
Sociaal Realisme werd geïntroduceerd en alle andere stijlen werden strikt aan banden gelegd. Het werk uit de periode 1949-1953 heeft niet de kwaliteit van het eerdere werk van Tomaszewski, Trepkowski en Lipinski.
Dat vroegere werk had wel de aandacht getrokken van een nieuwe generatie ontwerpers. De belangrijkste onder hen waren Wojciech Fangor, Waldemar Swierzy, Jan Lenica, Jerzy Treutler, Roman Cieslewicz, Wiktor Gorka, Jan Mlodozeniec, Julian Palka, Franciszek Starowieyski, Jozef Mroszczak en Wojciech Zamecznik.
In 1955 was de Stalinistische politiek geschiedenis en nu de beperkingen weer opgeheven waren, bloeide het Poolse filmaffiche als nooit tevoren.
Het gouden decennium duurt ongeveer tot 1965. Ontwerpen uit de late jaren ’60 en ’70 lijken in niets op de geijkte Hollywood posters maar, uitzonderingen daargelaten, ze ontberen het frisse en brutale van het eerdere werk.
In de jaren ’80 gaat politiek een steeds grotere rol spelen in de afficheontwerpen. Er ontwikkelen zich nog een paar interessante kunstenaars, vooral Stasys Eidrigevicius en Wieslaw Walkuski maken naam met hun eigen stijl maar over het algemeen gaat de kwaliteit van de affiches snel bergafwaarts.
Toen begonnen de jaren ’90 en het staatsmonopolie van Polski Film hield op te bestaan. Ineens werd de distributie van films in Polen overgenomen door internationale bedrijven als Warner Brothers en Paramount Pictures. Het Poolse filmaffiche zoals we het kenden, was niet meer.
Nu worden de meeste films gepromoot met op Amerikaanse leest geschoeid materiaal. Feitelijk een fotomontage van de hoofdrolspelers met daarbij de titels en credits, in een door de distributeur goedgekeurd lettertype. Enkele ontwerpers proberen door te gaan in hun eigen stijl. Nu verschijnt er af en toe nog wel een filmaffiche in zeer kleine oplage (300 – 500 stuks) dat niet op straat en in de bioscoop gebruikt wordt. Deze filmaffiches worden via galeries verkocht.
Links:
meer Poolse filmaffiches uit de jaren 1955-1965 bron: de Stichting Internationale Affichegalerij
data base Polish cinema posters
Deze tentoonstelling is een initiatief van de Stichting Internationale Affichegalerij. Alle getoonde affiches zijn afkomstig uit een privé collectie.
Het Haags Gemeentearchief is verantwoordelijk voor de coördinatie en presentatie van de tentoonstelling.
Gepubliceerd op Polonia.NL op 03.06.2008
