1. Relacja i zdjęcia, 2. Przemówienie pana Arno Baltussena, 3. Wiersz na pożegnanie generała Sosabowskiego // Our photo’s from Polish Day in Driel, 4. Koninklijke onderscheiding voor Arno Baltussen, voorzitter van Stichting Driel-Polen
1. Relacja własna z Driel
Po raz 63. mieszkańcy holenderskiej miejscowości Driel obchodzili Dzień Polski oddając cześć żołnierzom z 1SBS i ich dowódcy generałowi Stanisławowi Sosabowskiemu.
Uroczystość odbyła się w Driel na Polenplein (placu Polski) przy pomniku Surge Polonia i nowym pomniku generała Sosabowskiego. Pomnik generała powstał w 2006 r. z inicjatywy brytyjskich towarzyszy broni z 1 Airborne British Division, głównie Sir Briana Urquharta i majora brygady Tony’ego Hibberta. W piątek 21 września 2007 odsłonięto płytę pamiątkową, która w 3 językach informuje o historii powstania tego pomnika.
W uroczystościach wzięło udział 4 kombatantów 1SBS S. Kowalczyk-Kowalewski, W. Turowski, z Anglii przybyli: J. Laszczak i. L. Oleszczuk.
Po uroczystościach rocznicowych w Driel burmistrz Overbetuwe pani E. Tuijnman wręczyła w imieniu królowej Beatrix Rycerski Krzyż orderu Oranje-Nassau przewodniczącemu Fundacji Driel-Polska panu Arno Baltussenowi.
Zobacz nasz fotoreportaż z Driel i Oosterbeek w albumie Polonia.NL
Autor tekstu i zdjęć: M. Bos-Karczewska
2. Przemówienie pana Arno Baltussena przewodniczącego Stowarzyszenia Driel-Polska
Szanowni Państwo!
W tym roku na uroczystościach w Driel po raz pierwszy obecnych jest tylko czterech kombatantów Pierwszej Samodzielnej Brygady Spadochronowej generała Stanisława Sosabowskiego.
Nadchodzące lata raczej nie zmienią tego stanu rzeczy.
W ubiegłym roku Związek Polskich Spadochroniarzy, zrzeszający kombatantów Brygady w Wielkiej Brytanii, został rozwiązany. W związku z tym nie mogliśmy na czas powiadomić kombatantów i wdowy po żołnierzach o dzisiejszych uroczystościach. W następnym roku powiadomimy wszystkich – kombatantów i wdowy – zarówno w Polsce, jak i w Anglii. Mamy nadzieję, że jeszcze przez wiele lat będziemy mogli liczyć na ich obecność tutaj, w Driel.
W ubiegłym roku – z inicjatywy brytyjskich kombatantów – w Driel stanął pomnik generała Sosabowskiego. Wczoraj przy tym pomniku odbyła się uroczystość odsłonięcia płyty pamiątkowej. Informuje ona w trzech językach o krótkiej historii jego powstania. Z tego miejsca chciałbym gorąco podziękować brytyjskim pomysłodawcom za ich inicjatywę.
W tym roku dwie ważne daty z historii Brygady zasługują na naszą uwagę.
60 lat temu, 18 lipca 1947 roku, Pierwsza Samodzielna Brygada Spadochronowa została rozwiązana.
Spadkobierczynią tradycji po Brygadzie Spadochronowej jest obecnie 6. Brygada Desantowo-Szturmowa z Krakowa. W ubiegłym roku brygada ta odebrała z rąk królowej Holandii Beatrix najwyższe odznaczenie wojskowe tego kraju – Order Wojskowy Wilhelma.
Drugą ważną datą jest 25 września 1967 roku. W tym dniu – 40 lat temu – odszedł na wieczną wartę generał brygady Stanisław Sosabowski. Na pogrzebie generała odczytany został wiersz Eugeniusza Romiszewskiego – jednego z towarzyszy broni. Wiersz ten autor zadedykował pamięci ich dowódcy.
W trakcie dzisiejszej uroczystości trzech młodych ludzi: z Polski, Holandii i Anglii przypomni nam ten okolicznościowy wiersz.
Dziękuję Państwu za uwagę.
(tłum. z niderlandzkiego M. Bos-Karczewska)
3. Eugeniusz Romiszewski NA POŻEGNANIE GENERAŁA SOSABOWSKIEGO
To ostatni był skok, Generale.
Wiatr uderzył i wyrwał Cię z drzwi.
I na pewno skoczyłeś wspaniale,
Jakby siarki ktoś dodał do krwi.
Taśma życia wydarła trzask z wnętrza
Spadochronu – zbyteczny już dysk.
Przestrzeń nagła za Tobą się spiętrza
A przed Tobą cel jasny jak błysk.
Wyzwolony prąd w czaszę się wbija
I w niej każdy napina się klin.
A z Twej głowy i ramion i szyi
W górę tryska sprężony snop lin.
Zanurzyłeś się w noc cichociemną
I spłynąłeś na skraj Swoich łąk,
Aby wreszcie wyśnioną, bezcenną
Grudkę ziemi przytulić do rąk.
Ku Warszawie ruszyłeś na przełaj,
Tą najkrótszą ze wszystkich Swych dróg
Podgwizdując, że jest… nie zginęła…
Czując skrzydła przypięte do nóg.
(Londyn 1967)
Gen. Stanisław Sosabowski zmarł w Londynie w dniu 25 września 1967 r.
Jego prochy spoczęły na Powązkach w Warszawie w dniu 14 października 1967r.
TEN AFSCHEID VAN GENERAAL SOSABOWSKI
Dit was uw laatste sprong, generaal.
De wind greep u en trok u naar buiten.
En beslist — u sprong fenomenaal,
Als wilde uw geestdrift zich uiten.
Met een klap ontspon zich een levensdraad
In de parachute, een reeds ondienstig schild.
Achter u stapelt een wijdte zich op,
Vóór u een doel zo helder als glas.
Een luchtstroom klieft het valscherm uiteen
En spant daarin iedere zoom.
Bundels touwen schieten met kracht
Uit uw hoofd, hals en schouders omhoog.
U zonk neer in de donkerstille nacht
En dreef af naar de rand van uw weilanden,
Om eindelijk een kostbare, langverwachte
Klomp aarde te koesteren in uw handen.
Over ongebaande paden toog u naar Warschau,
Langs de kortste van alle wegen
Verheugd dat de stad er nog was, niet teloorging…
Als met vleugels gegord aan uw benen.
Eugeniusz Romiszewski – Londen 1967
Generaal Stanisław Sosabowski overleed in Londen op 25 september 1967.
Zijn as werd bijgezet op begraafplaats Powązki in Warschau op 14 oktober 1967.
(Vertaald uit het Pools door Klaas Seinhorst – Amsterdam 2007)
4. Koninklijke onderscheiding voor Arno Baltussen, voorzitter van Stichting Driel-Polen
Het is niet gewoon, Dames en Heren,
dat ik na de herdenkingsplechtigheden hier nog het woord voer, maar de aanleiding is ook een bijzondere. Graag wil ik aandacht besteden aan een man, die zich al sinds jaar en dag met veel verve inzet voor de herdenking in Driel, de voorzitter van de Stichting Driel-Polen, de heer Arno Baltussen. Ik verzoek hem naar voren te komen, tezamen met zijn vrouw en kinderen.
Een jaar na 21 september 1944 richtte uw tante, mevrouw Cora Baltussen het Comité Driel-Polen op, dat zich ten doel stelt de gevoelens van dankbaarheid en vriendschap van Driel voor zijn bevrijders tot uiting te brengen en wordt er vanaf 1945 ieder jaar een herdenking gehouden. Vanaf uw 16de jaar wordt u door uw tante bij het werk van het Comité betrokken.
Het voorzitterschap draagt uw tante over aan haar broer en na zijn overlijden in 1987 volgt u hem daar dan in op. Het Comité, thans Stichting Driel-Polen, is een klein comité dat gelukkig op vele vrijwilligers uit de gemeenschap Driel kan rekenen. U, als voorzitter onderhoudt de nationale en internationale contacten en met de Poolse ambassade, u leidt de jaarlijkse herdenking en vertegenwoordigt de Stichting bij diverse gebeurtenissen en herdenkingen in binnen- en buitenland.
Onder uw leiding is de jaarlijkse herdenking in Driel uitgegroeid tot een herdenking met een heel eigen sfeer en steeds toenemende belangstelling, maar heeft – ondanks deze belangstelling – niet zijn intieme karakter van de beginjaren verloren.
Vorig jaar konden we getuige zijn van het eerherstel van Generaal Sosabowski en zijn manschappen. In de aanloop naar deze erkenning heeft u op de achtergrond een belangrijke rol gespeeld door de nodige informatie aan te dragen aan hen die uiteindelijk het eerherstel hebben bewerkstelligd.
Ook in de voorbereidingsfase van het plaatsen van de maquette, aangeboden door de
British Airborne Forces heeft u een belangrijke rol gespeeld. En op verzoek van de schrijver George Cholewczynski was u in Warschau aanwezig bij de presentatie van de Poolse versie van het boek “De Polen in Driel”, waar u ook een toespraak heeft gehouden.
Daarnaast bent u tien jaar lang actief geweest in het bestuur van de Mixed Hockeyclub Oosterbeek, vooral de penningen hadden uw aandacht, zat u een aantal jaren in het bestuur van de Stichting “Lest we Forget” , een stichting die zich bezighoudt met het inzamelen van geld om jaarlijks veteranen uit Engeland en Polen over te laten komen om de Airborneherdenkingen bij te wonen, richtte u in 1985 de werkgroep “Sympatia Driel-Polen” op, die zich bezig hield met uitwisseling van jongeren in de leeftijd van 16 tot 20 jaar, om over en weer indrukken op te doen van elkaars cultuur en achtergrond, waarbij de rol van de Polen voor de bevrijding van Nederland een grote rol speelde. En als laatste noem ik nog uw activiteiten als financieel adviseur van het schoolbestuur “Vita Vera “ in Renkum.
Uw al meer dan 40 jaar, waarvan de laatste 20 jaar zeer intensieve, voortdurende bijzondere betekenis voor de instandhouding van de goede betrekkingen met de Poolse veteranen op lokaal, regionaal, landelijk en internationaal niveau, uw inspanning en toewijding bij de jaarlijkse herdenkingen in Driel zijn niet onopgemerkt gebleven. Getuige ook het feit dat u in 1985 bent onderscheiden met het Officierskruis der Orde van verdienste van de Republiek Polen en u de drager bent van de Poolse Parachutisten Insigne in goud.
Heel blij ben ik dat ik vandaag – op deze voor Driel zo bijzondere dag – u, namens Hare Majesteit de Koningin de versierselen mag opspelden die horen bij de benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Elisabeth Tuijnman
Burgemeester Overbetuwe
september 2007
fot. M. Bos-Karczewska
Źródło/source/bron: portal Polonia.NL, 23.09.2007
