fot. Obraz Jana Matejki "Konstytucja 3 maja", Muzeum Narodowe w Warszawie, Wikipedia

3 dzień maja to ważny dzień dla wszystkich Polaków. Co roku świętujemy wtedy uchwalenie Konstytucji 3 Maja, co miało miejsce w 1791 roku. Była to pierwsza konstytucja w nowożytnej Europie i druga po amerykańskiej. Była to próba naprawy ustroju państwa. Niestety nieudana.

  • Dzień ten został uznany za święto już 5 maja 1791 roku.
  • Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1918 r. Sejm przywrócił to święto.
  • W PRL-u władze zakazywały obchodzenia Święta Konstytucji.

Dzień po obchodach 1 maja, obywatele w PRL musieli szybko zdejmować flagi, tak aby 3 maja nie było ich widać.

Święto Narodowe Trzeciego Maja przywrócono ustawą z 6 kwietnia 1990 r.

Pierwsze uroczyste obchody święta 3 maja odbyły się w Warszawie na Placu Zamkowym w 1990 r.

3 maja to dzień wolny od pracy. Obchodzi się go w całej Polsce, poprzez organizowanie różnych wydarzeń patriotycznych tj. marszy z flagami, składania kwiatów i uroczystych mszy.

Przeczytaj także: Jak Holandia obchodzi święto narodowe – Dzień Króla

Próba naprawy ustroju państwa

3 maja 1791 r. dokonano w Polsce konstytucyjnego zamachu stanu. Nie inaczej można bowiem określić sposób, w jaki uchwalono Ustawę Rządową, która do historii przeszła jako Konstytucja 3 Maja.

Jej projekt przygotowywany był w tajemnicy wobec większości posłów. Ostateczny projekt konstytucji zredagowany został 25 III 1791 r. przez przywódcę tzw. stronnictwa patriotycznego ks. Hugo Kołłątaja.

Projekt został odczytamy przed salą, na której zasiadała zaledwie 1/3 posłów. Konstytucję przyjęto po 7 godzinach obrad.

  • Łagodna rewolucja

    Konstytucja nie wywracała ustroju ówczesnej Polski, lecz wprowadzała w nim istotne modyfikacje. Była wynikiem kompromisu pomiędzy monarchistyczno – konstytucyjnym programem króla Stanisława Augusta a śmiałym, republikańskim programem przywódców stronnictwa patriotycznego – Ignacego Potockiego, Stanisława Małachowskiego i Hugona Kołłątaja.

  • Ustrój

    Przewidziany przez Konstytucję ustrój można określić mianem konstytucyjnej monarchii stanowej. Wzmacniała władzę wykonawczą i osłabiała pozycję magnatów. Nie znosiła ona poddaństwa. Zapewniała również pełną wolność osobistą osiedleńcom.

  • Zmiany polityczne

    Istotne modyfikacje nastąpiły w dziedzinie ustroju politycznego państwa. Zniesione zostały liberum veto, poselskie konfederacje i sejmy skonfederowane (na których, według wcześniejszych rozwiązań zasada “liberum veto” nie obowiązywała).

  • Monarchia dziedziczna

    Inną rewolucyjną – i bynajmniej nie demokratyczną – zmianą ustrojową było zniesienie wolnej elekcji i wprowadzenie monarchii dziedzicznej.

  • Tolerancja religijna

    Swoistym kompromisem była zasada tolerancji religijnej. Wprawdzie odstępstwo od katolicyzmu miało być nadal uznawane za przestępstwo, lecz poza tym wyjątkiem prześladowania religijne zostały zakazane.

Polecamy: Niedokończona rozmowa o poszukiwaniach rodziny matki – dziecka rzezi wołyńskiej, i o niedożytych emocjach córki

Nowatorskie myślenie – w praktyce fiasko

Była radykalną próbą naprawy państwa osłabionego po pierwszym rozbiorze Polski, w wyniku którego Polska i Litwa straciły 211 tys. km kwadratowych i 4,5 miliona ludności.

Polskę trawiła korupcja, nepotyzm, warcholstwo, bałagan prawny, anarchia magnaterii i impotencja monarchii. Konstytucja tworzona była w desperacji i w obliczu lęku przed pełną utratą niepodległości.

Konstytucja 3 Maja przywróciła Polakom nadzieję i poczucie odpowiedzialności za swój kraj.

Niestety na krótko.

Doszło do wybuchu wojny domowej w Polsce i interwencji zagranicznej (w tym Targowica) i dalszych rozbiorów Polski.

Czytaj: Jest nas prawie 200 tys. Top 13 naszych miejsc w Niderlandach