1. Dywizja Pancerna gen. Maczka wyzwoliła w 1944 r. Bredę, miasto w Brabancji Północnej. Mieszkańcy Bredy są do dzisiaj za to Polakom dozgonnie wdzięczni. Zapraszamy na wędrówkę po Bredzie śladami polskich wyzwolicieli. 7 miejsc, które warto zobaczyć
Wielkie było zdziwienie mieszkańców okupowanej Bredy, kiedy w niedzielę 29 października 1944 r. zobaczyli swoich alianckich wyzwolicieli. Na battledress mieli czerwone naszywki „Poland”. To nie byli Anglicy, Amerykanie czy Kanadyjczycy, ale Polacy. Na ich wyposażeniu były amerykańskie Shermany i brytyjskie Cromwelle.
W oknach domów wyzwolonej Bredy pojawiły się plakaty z napisami po polsku „Dziękujemy Wam Polacy”. Dzięki decyzji generała Maczka, by nie ostrzeliwać miasta z ognia artyleryjskiego, a bić się ulica po ulicy – miasto ocalało od zniszczeń wojennych. W walkach o Bredę zginęło ok. 40 polskich żołnierzy.
Polacy rozdawali chętnie czekoladę i papierosy, odwdzięczając się mieszkańcom za gościnę.
Tak, polscy żołnierze zbratali się z mieszkańcami Bredy. Byli zakwaterowani u wielu miejscowych rodzin i to przez pięć miesięcy, aż do kwietnia 1945 r., kiedy ruszyła aliancka ofensywa na północnym-wschodzie Holandii, pod Hengelo.
Stąd ta zażyła więź i pamięć o polskich wyzwolicielach Bredy.
Jak to mieszkańcy Bredy do dzisiaj mówią – „onze jongens”, nasze chłopaki.
Tak, bo większość z polskich żołnierzy była dwudziestoparolatkami, którym przyszło walczyć „za wolność waszą i naszą”.
Polecamy: 75-lecie wyzwolenia Bredy. Zapowiadamy program
Wędrówka po Bredzie
Zapraszamy na wędrówkę po Bredzie śladami żołnierzy 1. Dywizji Pancernej gen. Maczka.
W mieście znajdują się dwie ulice upamiętniające polskich wyzwolicieli – Generaal Maczekstraat i Poolseweg. Pierwsza z nich została tak nazwana, ponieważ tą ulicą właśnie maczkowcy wkraczali do Bredy.
7 miejsc, które warto zobaczyć
W Bredzie znajdują się dwa cmentarze z grobami żołnierzy generała Maczka.
1. Polski Cmentarz Wojskowy w Bredzie
- Znajduje się przy Ettensebaan w Bredzie. Adres: Ettensebaan, 4812 XA Breda
Jest to główny cmentarz, tzw. Polski Cmentarz Wojskowy (Pools militair ereveld Breda), powstał w 1963 r.
Tu właśnie spoczywa generał Stanisław Maczek wraz z żołnierzami; łącznie jest tu 161 grobów, w tym także polskich pilotów RAF.
Generał Maczek zmarł 11 grudnia 1994 r. w wieku 102 lat, w Szkocji. Zgodnie z jego życzeniem został pochowany wśród swoich żołnierzy na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Bredzie.
2. Miejsce Pamięci Generała Maczka
- Znajduje się przy Polskim Cmentarzu Wojskowym przy Ettensebaan w Bredzie
Obecnie na terenie przyległym do cmentarza powstaje Miejsce Pamięci Generała Maczka, tzw. Maczek Memorial.
Centrum pamięci ma zostać oddane do użytku w dzień urodzin generała Maczka, tj. 31 marca 2020 r. Więcej czytaj tutaj
3. Cmentarz z grobami polskich żołnierzy w Bredzie
- Znajduje się w dzielnicy Ginneken, przy Vogelenzanglaan 17
Polscy żołnierze wkroczyli do Ginneken – wtedy była to miejscowość pod Bredą – już 28 października 1944 r.
Na cmentarzu znajduje się 80 grobów polskich żołnierzy generała Maczka poległych w 1944 r., a także kilka grobów weteranów – maczkowców, którzy zamieszkali po wojnie w Bredzie.
4. „Polski czołg” w Bredzie (Poolse tank)
- Znajduje się na skrzyżowaniu ulic: Wilhelminapark z Paul Windhausenweg.
„Poolse tank” – tak potocznie mieszkańcy Bredy nazywają ten niemiecki czołg, Panther wersja D. A jest to podarunek od 1. Dywizji Pancernej dla miasta Breda.
Czołg ten, wyprodukowany w 1943 r., pochodził prosto z magazynów niemieckiej fabryki, znajdującej się na obszarze wyzwolonym przez 1DP w maju 1944 r. Nowy czołg, zarekwirowany przez maczkowców przewieziono pociągiem i podarowano go miastu w pierwszą rocznicę wyzwolenia Bredy 29 października 1945 r. Waży 43 tony.
5. Polski Pomnik (Pools monument)
- Znajduje się przy skrzyżowaniu ulic: Wilhelminapark z Generaalmaczek straat, w pobliżu „Polskiego czołgu” .
„Polski pomnik” to pomnik wdzięczności mieszkańców Bredy dla polskich żołnierzy.
Jest to obelisk z naturalnego kamienia, zwieńczony orłem wykonanym z brązu. Ptak uwikłany jest w zaciętą bitwę z innym orłem, którego ujarzmia. Walka ta odbywa się na brązowej kuli.
Symbolika jest bardzo wymowna. Dwa orły na pomniku przedstawiają Polskę i Niemcy. Jeden orzeł (Polska) ujarzmia drugiego orła (Niemcy). Ma to obrazować wielką rolę, jaką odegrali polscy żołnierze w wyzwoleniu Bredy. Ta „bitwa” toczy się na kuli ziemskiej, co nawiązuje do drugiej wojny światowej, która pogrążyła cały świat.
Na cokole znajduje się polski orzeł i napis „Dank aan onze Poolse bevrijders 29 october 1944 (w podziękowaniu naszym polskim wyzwolicielom 29 października 1944). Został odsłonięty w 1954 r.
6. Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej
- Znajduje się na skwerze koło kanału otaczającego centrum miasta, tj. Wilhelminasingel. Adres: Claudius Prinsenlaan, 4811 DK Breda
Okazując wdzięczność, miasto Breda przekazało w 10. rocznicę wyzwolenia Bredy kaplicę polskim wyzwolicielom, którzy osiedli w mieście. Odprawiane tam były nabożeństwa majowe z udziałem polskich weteranów, ich rodzin oraz powstałych w Bredzie organizacji polonijnych, jak Towarzystwo Katolickie i polski klub sportowy.
7. Cmentarz z grobami maczkowców w Oosterhout
W pobliskim Oosterhout przy Veerseweg 54 znajduje się trzeci, mniejszy cmentarz z 30 grobami żołnierzy generała Maczka.
Druga wędrówka
Będąc w Bredzie, może wybierzesz się na inną wędrówkę, tym razem śladami żołnierzy gen. Sosabowskiego. Pisaliśmy o tym w tekście Trasa śladami żołnierzy gen. Sosabowskiego – Driel i Oosterbeek. Tych miejsc nie przegap!
Szukaj w naszym archiwum więcej o Bredzie, generale Maczku i generale Sosabowskim oraz operacji „Market Garden”
Odwiedź stronę Liberation Route Europe – tam znajdziesz międzynarodowy szlak pamięci, łączący miejsca, w których rozegrały się przełomowe wydarzenia w historii współczesnej Europy.
>> Zapraszamy do wyszukiwania interesujących tematów w naszym archiwum (pole wyszukiwarki). Zawiera mnóstwo cennych informacji, na tyle, że artykuły publikowane na portalu Polonia.nl są archiwizowane przez Królewską Bibliotekę w Hadze jako dziedzictwo cyfrowe Holandii <<
