Postrzeganie migrantów zarobkowych nie jako statystycznych obywateli RP, lecz jako zasoby ludzkie, w które należy inwestować
Komunikat prasowy, 28-11-2013
„Monitor Emigracji Zarobkowej 2013” Rzym
Nieustająca emigracja zarobkowa do państw UE wymaga
aktywnego zaangażowania władz RP i nowej polityki
- Włączenie kompleksowej problematyki migracji zarobkowej do priorytetów polityki i działalności rządu RP, Sejmu i Senatu, ze szczególnym uwzględnieniem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
- Postrzeganie migrantów zarobkowych nie jako statystycznych obywateli RP, lecz jako zasoby ludzkie, w które należy inwestować ze względu na już odczuwalne negatywne zmiany demograficzne zachodzące w kraju.
Te postulaty przyjęli uczestnicy konferencji „Monitor Emigracji Zarobkowej 2013”, która odbyła się w Rzymie w dniach 15-17 listopada 2013 r.
Tematem konferencji Monitor 2013 było „Emigracja zarobkowa w dobie kryzysu”.
Od trzech lat pomimo kryzysu gospodarczego w UE jak i 3% wzrostu polskiej gospodarki, liczebność emigracji zarobkowej Polaków do państw UE wzrasta i przyjmuje charakter osiedleńczy. Wzrasta też emigracja rodzinna oraz liczba dzieci rodzących się na emigracji generując nowego rodzaju potrzeby związane z edukacją dzieci i młodzieży.
Monitorowanie zjawiska emigracji Polaków stało się w ostatnich latach konieczne ze względu na skalę palących problemów i wyzwań, jakie migracja zarobkowa stawia przed organizacjami polonijnymi i konsulatami RP w krajach UE. „Monitor Emigracji Zarobkowej jest wyjątkowym forum do wymiany informacji, doświadczeń i opinii Polonii z krajów przyjmujących migrantów z władzami RP” – powiedział Honorowy Prezydent EUWP Tadeusz Pilat.
Konferencja w Rzymie była czwartą edycją Monitora Emigracji Zarobkowej po Londynie (2009), Malmö (2010) i Berlinie (2012). Inicjatorem i organizatorem Monitora jest Europejska Unia Wspólnot Polonijnych EUWP, organizacja zrzeszająca 44 organizacje polonijne w całej Europie.
W Rzymie omówiono cztery ważne tematy: rynku pracy, zabezpieczeń społecznych i szkolnictwa w trudnym okresie kryzysu ekonomicznego oraz problemy wynikające z integracji społecznej w nowych środowiskach krajów zamieszkania.
„Mamy poczucie odpowiedzialności obywatelskiej. Organizacje polonijne widzą z bliska, jaka jest sytuacja migrantów. Dostrzegamy ich problemy i to w ich imieniu występujemy oraz proponujemy niezbędne zmiany” – powiedziała dr Joanna Heyman Salvadé prezes Związku Polaków we Włoszech.
Współorganizatorami konferencji w Rzymie byli:
- Związek Polaków we Włoszech,
- Ambasada RP w Rzymie,
- Wydział Konsularny Ambasady RP w Rzymie i Konsulat Generalny RP w Mediolanie.
Patronat medialny nad konferencją sprawowała TVP Polonia, wsparcie finansowe zapewnił MSZ.
W konferencji w Rzymie wzięło udział 45 delegatów z 11 krajów UE (Austria, Belgia, Dania, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Niemcy, Szwecja, Wielka Brytania, Włoch) i Norwegii , w tym 18 przedstawicieli placówek dyplomatycznych z tychże krajów, oraz naukowcy z kraju, przedstawiciele ministerstw Spraw Zagranicznych – Barbara Tuge-Erecińska, dyrektor Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą, Edukacji Narodowej, Pracy i Polityki Społecznej, ZUS oraz Senatu – senator Robert Dowhan i Sejmu – poseł Joanna Fibisiak, Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” – prezes Longin Komołowski.
Kryzys a emigracja
„Polacy nie są ofiarami kryzysu gospodarczego w UE, liczba Polaków wyjeżdżających za pracą i osiedlających się w krajach UE będzie dalej rosnąć w ciągu kolejnych 5 lat w skali 60-70 tys. rocznie ze względu na rosnące bezrobocie w kraju” – powiedziała dr Krystyna Iglicka z Uniwersytetu im. Łazarskiego w Warszawie. „Emigracja jest wielkim problemem społecznym Polski i wymaga zdecydowanych decyzji państwa oraz polityki migracyjnej adekwatnej do realiów tj. zmian demograficznych w kraju” – dodała dr Iglicka.
„Krótkoterminowe skutki emigracji zarobkowej są per saldo dla kraju pozytywne, lecz sytuacja zmieni się diametralnie w najbliższym czasie. Związane jest to bezpośrednio ze zmianami demograficznymi i stratami migracyjnymi głównie osób w wieku 18-44 lata .W 2015 r. na rynek pracy zaczną wchodzić osoby z niżu demograficznego lat 90-tych, a schodzić roczniki wyżu demograficznego lat 50-tych. Skutki obu trendów dla podaży zasobów pracy w skali kraju oraz dla stabilności finansów publicznych mogą być katastrofalne” – stwiedził dr. Maciej Duszczyk z Uniwersytetu Warszawskiego.
„Polscy migranci zarobkowi stanowią w znacznej większości tanią siłę roboczą skoncentrowaną w pewnych sektorach. Są doskonałym amortyzatorem kryzysu dla gospodarek państw przyjmujących: są mobilni i elastyczni, pracują na kontraktach czasowych, zgadzają się na niskie stawki a gdy stracą pracę, szukają nowej – powiedziała Małgorzata Bos-Karczewska, redaktor naczelna portalu Polonii holenderskiej Polonia.nl. „Namacalnym skutkiem kryzysu jest spadek przepracowanych godzin w ramach kontraktu i konieczność dorabiania w szarej strefie, a także systematyczny wzrost liczby bezrobotnych Polaków w krajach UE oraz liczby przyznanych im zasiłków socjalnych, które zapewniają Polakom miękkie lądowanie”. Jedynie w Niemczech – lokomotywie gospodarczej UE – zatrudnienie Polaków bije rekordy: w październiku br. wyniosło 289,5 tys. osób tj. wzrost o 20% w stosunku do października ubr. Od momentu otwarcia rynku Niemiec liczba zatrudnionych tam Polaków wzrosła o 83% (dane Bundesagentur für Arbeit, 2013).
Ryzyko marginalizacji i wykluczenia społecznego
Uczestnicy konferencji wskazali na istnienie ryzyka marginalizacji Polaków na rynkach pracy państw UE i ich wykluczenia społecznego. Pozycja Polaków na rynku pracy jest krucha. Przyczyn jest wiele: charakter zatrudnienia w połączeniu z osiedlaniem się tj. praca niewykwalifikowana w sektorach podatnych na koniunkturę i presję obniżania kosztów; brak odpowiednich kwalifikacji zawodowych w stsosunku do konkretnych potrzeb rynku, słaba znajomość języka kraju zamieszkania, słaba świadomość obywatelska i mała ogólna wiedza na temat realiów rynku pracy danego państwa, w tym praw pracowniczych; niedostępność informacji i brak punktów informacyjnych dla migrantów zarobkowych w krajach pobytu oraz niechętne Polakom nastawienia pracodawców czy cięcia w budżetach na integrację migrantów w krajach zamieszkania.
Dr Barbara Goryńska-Bittner z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu zwróciła uwagę na zjawisko bezdomnych w krajach UE tj. osób nieobecnych w kraju pochodzenia (emigranci), obcych w kraju przyjmującym (imigranci) i wykluczonych z systemu wsparcia w kraju przyjmującym (bezdomni). Niska liczba Polaków bez pracy i bez dachu nad głową jest niska i rośnie, chociaż jest to nie w pełni widoczne, bo władze krajów zamieszkania odsyłają wielu z ich do Polski.
Na Konferencji postulowano, by zapobiegać tym zjawiskom: m.in. przez zwiększanie kwalifikacji zawodowych migrantów i propagowanie ich aktywnego udziału w życiu ekonomicznym i społecznym krajów zamieszkania.
Apel do władz RP
Konferencja wskazała na konieczność zmiany podejścia władz RP tak, aby postrzegać emigrantów zarobkowych nie jako statystycznych obywateli RP, lecz jako zasoby ludzkie, w które należy inwestować ze względu na już odczuwalne negatywne zmiany demograficzne zachodzące w kraju i w państwach UE.
Uczestnicy konferencji stwierdzili pilną konieczność dostosowania polityki RP wobec Polonii i Polaków za granicą, tak aby uwzględniała istniejące realia – problemy i wyzwania – związane z nieustającą emigracją zarobkową. Podkreślono brak pogłębionych badań naukowych w Polsce dotyczących szczególnie skutków społeczno-ekonomicznych emigracji zarobkowej dla kraju i dla samych migrantów, czego efektem jest brak debaty publicznej w kraju na ten temat.
Uczestnicy konferencji skierowali 7-punktowy apel do władz RP o aktywne wspieranie migrujących obywateli RP w wielu dziedzinach od stworzenia systemu informacji i komunikacji z migrantami poprzez podwyższanie świadomości obywatelskiej migrantów, w tym jako rodziców celem utrzymania polskości przez ich dzieci, po skuteczną reintegrację powracających do kraju. Podkreślono, że w krajach poza Wielką Brytanią i Niemcami grozi regres edukacji polonijnej ze względu na niską alokację środków MSZ na edukację polonijną (zob. załącz. nr 2 : Dokument Końcowy Konferencji).
Rok 2014 będzie szczególnie ważny z racji rocznicy 10-lecia przystąpienia Polski do UE i 10-lecia emigracji zarobkowej Polaków do państw UE. W przyszłym roku, na piątej już edycji „Monitora Emigracji Zarobkowej” uczestnicy konferencji chcą dokonać bilansu tego dziesięciolecia wraz z podsumowaniem realizacji ich postulatów i działań polskich władz w tym zakresie.
FAKTY
Migracja zarobkowa do państw UE w 2012 r.
– 1,720 mln Polaków przebywało w państwach UE dłużej niż 3 mies.
– wzrost o 50 tys. (+3%) w stosunku do roku 2011.
– 75% udaje się do pracy
– 75% Polaków przebywa ponad rok w krajach UE.
Tendencje spadkowe liczby Polaków otrzymują się w krajach dotkniȩtych kryzysem zadłużenia: Hiszpanii, Grecji i Irlandii.Top-5 krajów z największą liczbą Polaków: 1. W. Brytania 637 tys., 2. Niemcy 500 tys., 3. Irlandia 118 tys., 4. Holandia i Włochy po 97 tys., 5. Norwegia 65 tys.
(GUS 2013 r., pobyt dłużej niż 3 mies.)
Załączniki:
1. Lista referatów
- Austria – Agata Mrożek-Duda -„Prawo do zabezpieczeń społecznych dla polskiej emigracji w Austrii – studium praktyczne”
- Belgia – Alicja Białkowska-Ptaszyńska – „Belgijskie kasy chorych a polska migracja zarobkowa”
- Belgia – Magdalena Sikorowska – „Integracja polskiej migracji zarobkowej w kontekście wyborów samorządowych w Belgii 2012 r.”
- Dania – Roman Śmigielski: – 1. „Zatrudnianie siły roboczej z Europy wschodniej przez duńskie firmy”, 2. „Burza w szklance wody, czyli źle się dzieje w państwie duńskim”
- Holandia – Małgorzata Bos-Karczewska – „Pozycja i perspektywy migrantow z Polski na rynkach pracy UE_ M.Bos-Karczewska_ Rzym 15-17 XI 2013″
- Holandia – Iwetta de Koster, Case study/best practices: Zwiększanie kwalifikacji zawodowych migrantów – innowacyjny projekt „Pracownik społeczny” przeprowadzony przez fundację IDHEM w Hadze”
- Irlandia – Edyta Jankowska -„Gdy celtycki tygrys nie ryczy – jak radzi sobie Polak?”
- Niemcy – Wiesław Lewicki -„Rynek pracy w dobie kryzysu – bufor czy katalizator? Sytuacja na rynku pracy w Niemczech w 2013”
- Polska – Dr hab. Maciej Duszczyk – „Polskie migracje: próba bilansu dla rynków pracy w kryzysie”
- Polska – Dr Barbara Goryńska-Bittner – „W pułapce bezdomności: o wykluczeniu społecznym polskich migrantów zarobkowych”
- Polska – Prof. dr hab. Krystyna Iglicka – „Emigracja w dobie kryzysu”
- Wielka Brytania – Łukasz Filim – „Polacy w świetle emigracji i zatrudnienia w Wielkiej Brytanii”
- Włochy – Prof. Grzegorz Kaczyński- „Emigracja jako migracja jako społeczny przejaw kryzysu”
- Włochy – Mikołaj Winnicki – „Nowoczesne, zintegrowane systemy miedzynarodowego nauczania indiwidualnego – propozycja standardyzacji”
- Włochy – Dorota Stromidło – „Dwujęzyczność – zalety i dobrodziejstwa”
- Włochy – Robert Knapczyk -„Doświadczenia integracyjne ‘pod słońcem Toskanii’ na przykładzie środowiska polskiego w Arezzo”
- Włochy – Elżbieta Baca -„Syndrom Włoch”
2. Dokument Końcowy Konferencji – Postulaty (Dokument_koncowy_konferencji_Monitor Emigracji Zarobkowej_2013_w_Rzymie – (PDF)
wersja skrócona wersja pełna – PDF
Uczestnicy Konferencji w Rzymie szczególnie apelują do władz polskich o:
1. Wspieranie inicjatyw przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu polskich migrantów poprzez informowanie i edukowanie ich w zakresie praw pracowniczych i społecznych oraz wspieranie inicjatyw i organizacji pomagających migrantom w egzekwowaniu praw pracowniczych w krajach zamieszkania.
2. Rozwijanie świadomości obywatelskiej migrantów w celu zwiększenia ich udziału w życiu ekonomicznym, jak i społecznym w krajach zamieszkania (np. biernego i czynnego udziału w wyborach lokalnych i do Parlamentu Europejskiego) tak, by ich przedstawiciele stali się ważnym partnerem w kontakcie ze społeczeństwem kraju zamieszkania.
3. Rozwijanie i wspieranie wszelkich form działalności służących utrzymaniu polskości w nowych pokoleniach urodzonych już na emigracji, w tym m.in. uwrażliwianie rodziców na znaczenie tej wartości dla przyszłości ich dzieci.
4. Stworzenie spójnego systemu informacji i jej komunikacji odnośnie przepisów prawnych i ich zmian, związanych z pracą i pobytem migrantów zarobkowych w krajach zamieszkania, celem wypełnienia obecnej luki informacyjnej .Jednocześnie zauważamy dotychczasowe wysiłki i działania Ministerstwa Spraw Zagranicznych w tym zakresie.
5. Stworzenie niezbędnych warunków do reintegracji migrantów powracających do kraju.
6. Monitorowanie nastrojów antypolskich. Ścisła współpraca z kompetentnymi instytucjami w Polsce zajmującymi się problematyką zabezpieczeń społecznych byłaby ze wszech miar korzystna dla środowisk polonijnych m.in. wiedza i dane statystyczne dot. korzystania przez Polaków ze świadczeń socjalnych zagranicą celem reagowania na niechętne Polakom wypowiedzi i komentarze medialne.
7. Zapewnienie wystarczających środków na edukację polonijną. Zaniepokojenie budzi fakt, iż w dokonanym przez MSZ podziale środków na rok 2014 na działania polonijne wystąpiły duże dysproporcje: 4,5 mln zł zostanie przekazane na wsparcie edukacji w Wielkiej Brytanii, natomiast na pozostałe kraje – z wyjątkiem Niemiec i Litwy – przyznano tylko 0,7 mln zł. Nawet przy wsparciu konsulatów sytuacja taka grozi regresem edukacji polonijnej w państwach UE.
Rzym, 17.11.2013
Monitor 2013 Rzym w mediach
TVP Polonia – program Polonia 24 – relacja z konferencji zaczyna się w 19.54 min.programu (2 min.)
NTO – Za granicą nie zawsze jest eldorado ,02.12.2013
Poprzednie Monitory – nasze relacje z:
Opublikowane na portalu Polonia.NL 28.11.2013
– Wydawca portalu: STEP – Stowarzyszenie Ekspertów Polskich w Holandii. Czytaj o nas
Odwiedź nas w sieci:
Facebook – bądź na bieżąco, komentuj nasze wpisy
Twitter – śledź nas na Twitterze
Lubisz nas? Kliknij ikonę Facebook w prawym górnym rogu strony
