In een reeks artikelen gaat redactie van Polonia.nl Poolse Gemeenschap in Nederland met hun verschillende organisaties van oudstrijders en migranten, hun rijke verleden en verenigingsleven voorstellen.

OPROEP:

 

 

  • We zijn op zoek naar informatie, artikelen, levensverhalen en oude foto’s.
  • Wilt u reageren, stuur mail naar de redactie van Polonia.nl: info@polonia.nl

 

 

Polen in Breda: Van bevrijding in 1944 tot heden


Polen in Breda zijn actief in Bredase Culturele Vereniging Polonia, opgericht in juni 1990.

De oprichters waren de zonen van de soldaten van de Eerste Poolse Pantserdivisie (1PPD) die onder bevel van generaal Maczek de stad Breda in 1944 bevrijden.

Na het einde van de oorlog, werden soldaten gedemobiliseerd. Ze stonden vor het dilemma: terugkeren naar vaderland, die inmiddels onder communisten viel of emigreren naar Canada of terugkeren naar Engeland, waar ze de meeste oorlogsjaren hadden doorgebracht en het land en taal al beetje kenden.
Sommige van hun kozen voor Nederland en voor Breda in het bijzonder. In Breda werden de bevrijders zo hartelijk ontvangen door plaatselijke bevolking en in die paar maanden in de winter van 1944-45 hadden ze ook leuke Nederlandse meisjes leren kennen.
Enkele honderden van de soldaten van 1PPD vestigde zich na 1945 in Breda en omgeving. Toch vele van hun konden het hier niet aarden en in de eerste jaren na de oorlog zijn er nog veel van hen alsnog vertrokken naar Canada. In Breda en omgeving zijn voorgoed ca. 250 Polen gebleven.

Het leven in Nederland, zeker in de beginjaren, was voor de gedemobiliseerde soldaten niet makkelijk. Hun herkomst, Oost- Europees plattelandsmentaliteit, hun langdurige soldatenleven en hun triomfantelijke intocht in Breda botsten zeer met de realiteit van de opbouwjaren en met de Nederlandse mentaliteit. Daarbij bleek de taal voor velen een barrière die niet te overbruggen was. De onbegrepen mensen in het onbegrepen land.

Er was weinig tot niets in Nederland wat die mannen aan hun eigen land deed herinneren en die paar honderd Polen hadden weinig met elkaar gemeen behalve taal en oorlogsverleden. Zij moesten hier in Breda hun eigen klein Polen bouwen.

In 1947 hebben soldaten van generaal Maczek gesteund door Poolse Katholieke Missie (Polska Misja Katolicka) een vereniging opgericht – de Poolse Katholieke Genootschap afgekort PTK (Polskie Towarzystwo Katolickie). De stichter van PTK was dr Narcyz Witold Komar en de eerste activisten waren o.a. Michał Palewicz, Jan Nowiński en Jan Krzemiński.

In 1948 werd Poolse Mannenkoor (Chór Męski im. Stanisława Moniuszki) tot leven geroepen.

Op 5 maart werd vanuit PTK-leden toneel- en dansvereniging “Znicz” (Fakkel) opgericht. In dat jaar kwam het eerste “Pools Huis” (Dom Polski) in de Torenstraat 17, de door Bredanaars Poolse kantine genaamd.
In 1950 werd een sportvereniging “Cracovia” opgericht.

In 1952 om de kinderen van oud-strijders toch een beetje van hun Poolse taal en cultuur dichterbij te brengen heeft de PTK een Pools Zaterdagschooltje (”Polska Szkółka Sobotnia”) opgericht.

In de loop van de tijd, op het toppunt van de Koude Oorloog, ontstaat in de Poolse gemeenschap in Breda een polarisatie van ideeën en overtuigingen. De Polen in Breda waren ook geen homogene groep. Het lot heeft een paar honderd Poolse mannen in Nederland bij elkaar gebracht en op den duur begonnen er zich verschillende groepjes te vormen, verdeelt naar stand, afkomst, militaire rang etc. Dat was een van de redenen waarom er in 1952 de politieke partij Poolse Volkspartij (Polskie Stronnictwo Ludowe – PSL) werd gesticht door de Poolse werknemers van de Hollandse Kunstzijde Industrie (later Enka).

In 1954 werd in het Wilhelminapark het Poolse Monument onthuld ter nagedachtenis van de zware gevechten van 1PPD met de Duitsers op die plaats, 10 jaar eerder.Op de kruising van de Claudius Prinsenlaan en de Wilhelminasingel, werd de kapel van de Poolse Zwarte Madonna gebouwd, geschonken door de burgers van Breda aan de bevrijders.

In 1964 tijdens de UEFA sporttoernooi, stichtte een groep oud-strijders, Alfred Wieliszek, Józef Wojnarowicz en Kazimierz Skaluba uit Breda, Stanisław Dancewicz uit Sprang-Capelle en Kazimierz Szmyt uit Utrecht, het Pools Olympisch Comité in Nederland op (Polski Komitet Olimpijski w Holandii).

1970 Eind jaren zestig en begin jaren zeventig beleefd dansgroep “Mazur” zijn beste tijd. Ze treden op in Polen op de Internationale Polonia’s Dansgroeppen Festival in Rzeszów in 1969, 1971 en 1972.

1975 Het Pools Huis (Dom Polski) op de Vismarktstraat, in omgangstaal genaamd „bij Skałuba” bestond tot 1975. Na de dood van Kazimierz Skałuba opent zijn vrouw Małgorzata daar haar eigen café „Małgosia” genaamd. Doch de tradities van Het Pools Huis waren gedeeltelijk overgenomen door het café „Warschau” gevestigd ernaast.
Café „Warschau” van Janina en Franciszek Mucharowski was de plaats waar maandelijks een consul van de Poolse ambassade uit Den Haag kwam voor paspoortzaken, visums, uitnodigingen van de familieleden uit Polen naar Nederland, e.d. zodat je niet naar de ambassade zelf hoefde te reizen.

In 1981 werd de stichting officieel opgericht, die vanaf toen “Museum Breda-Polen 1939-1945” heette en was gevestigd in de Vogelenzanglaan bij een van de oprichters thuis, de heer Kees Coenders. Generaal Maczek, de commandant van de 1e Poolse Pantserdivisie, tijdens een bezoek aan het museum had zijn naam hieraan gegeven en sindsdien heet het “Generaal Maczek Museum”.

In 1990 werd Bredase Culturele Vereniging Polonia opgericht. In 1990 was ook het eerste bevrijdingsfeest (46 jarig bevrijding) zelfstandig georganiseerd door pas opgerichte BCV “Polonia”.

Op 3 mei 1992 organiseerde BCV “Polonia” en met name Adrian Stopa, Alfred Wieliszek i Jacques Verwater de viering van 50 jaar Eerste Poolse Pantserdivisie (1PPD), de honderdste verjaardag van generaal Maczek.

1994 Het was een jubileumjaar van 50 jaar bevrijding Breda. Op 5 mei kwam de Poolse president Lech Wałęsa naar Nederland en samen met Koningin Beatrix bezochten zij het Militaire Ereveld aan de Ettensebaan en onthulden het monument van de 1e Poolse Pantserdivisie bij het gemeentehuis in Made.

Op 17 juli 1996 werd Stichting Jaarlijkse Herdenking Bevrijding Breda opgericht – een overkoepelende organisatie voor de Poolse organisaties in Breda, die de gemeente Breda adviseert over toe te kennen van subsidies, faciliteiten en dergelijke. Secretaris: Cees Nowak.

In 1997 werd opnieuw het Poolse Zaterdagschooltje (Polska Szkółka Sobotnia) opgericht. In Breda en omgeving kwamen  steeds meer kinderen van gemengde huwelijken. Mevrouw Mery Eberle-Jaworski leidde de school tot 2001.

In 2010 vierde BCV „Polonia” 20 jaar bestaan.

Bron: De informatie en de foto’s zijn van de website van de BVC afkomstig.

Lees meer op de website van de BCV en zie meer foto’s.

Pools-Bredase links:

LINK

Historia Stowarzyszenia Kulturalnego „Polonia” w Bredzie

    • Gepubliceerd op

Polonia.NL

    • 17.01.2012

 

    • – Uitgever: STEP – Stichting van Poolse Experts in Nederland , lees meer

over ons

Bezoek ons op social media en geef je mening:

Facebook – blijft op de hoogte en laat je commentaar achter
Twitter – volgt ons op Twitter
Leuk? Klik op het Facebook-logo in de rechter hoek van de website

POWIĄZANE ARTYKUŁYWIĘCEJ OD AUTORA