Po holenderskiej rehabilitacji – wręczeniu najwyższych odznaczeń wojskowych Polskiej Brygdzie Spadochronowej i pośmiertnie jej dowódcy przez królową Beatrix 31 maja 2006 – teraz uczynili to brytyjscy weterani. Czytaj cały artykuł: wielkie słowa Sir Briana Urquharta, przemówienie ambasadora RP i zdjęcia >>
Brytyjscy weterani przywracają chwałę – odsłonięcie pomnika gen. St. Sosabowskiego w Driel – 16.09.2006
W sobotę w ramach 62. rocznicy obchodów bitwy pod Arnhem odbyło się uroczyste odsłonięcie pomnika generała Sosabowskiego na placu Polski w Driel. 21 września 1944 roku o godz. 17-tej miał tu miejsce chrzest bojowy Polskiej Brygady Spadochronowej – nie w walczącej Warszawie, a na polach pod Driel w ramach operacji Market-Garden.
Po holenderskiej rehabilitacji – wręczeniu najwyższych odznaczeń wojskowych Brygdzie i pośmiertnie jej dowódcy przez królową Beatrix 31 maja br. – teraz chwałę przywracają brytyjscy towarzysze broni z 1944 r. Pomnik gen. Sosabowskiego powstał dzięki inicjatywie – dwóch czołowych brytyjskich weteranów spod Arnhem: Sir
Briana Urquharta i byłego majora brygady Tony’ego Hibberta.
Rok rocznie przy okazji obchodów w Driel brytyjscy weterani mówili zgorzkniali: „It is a bloody shame”.
Tak określali los, który spotkał po zakończeniu bitwy ich polskich towarzyszy broni. Bo to oni uratowali im życie: utrzymując rejon Driel umożliwili podejście sił lądowych z południa i w efekcie ewakuację resztek sił brytyjskich z Oosterbeek. Ale ten fakt do dzisiaj okryty był całunem zapomnienia.
W 2004 r. z okazji 60. rocznicy bitwy pod Arnhem Sir Urquhart podjął decyzje ufundowania pomnika. Wydano apel, w którym podkreślono, że ich inicjatywa ma charakter osobisty, chodzi bowiem „o wyraz uznania ze strony Brytyjskich Sił Powietrznodesantowych dla Polskich Spadochroniarzy dla generała Sosabowskiego i jego wspaniałych polskich spadochroniarzy bez których odwagi i ducha walki odziały 1st Airborne Division nie miały szans wycofać się spod Arnhem”.
Ostatecznie 7 tys. osób – weteranów i ich rodzin oraz rodzina generała Sosabowskiego -przekazało datki na postawienie pomnika gen. Sosabowskiego. „62 lata temu nasz generał Browning bezpodstawnie zdymisjonował gen. Sosabowskiego. Przez lata chcieliśmy to naprawić. Nasz rząd na to się nie zdobył. Dlatego sami postawiliśmy mu pomnik. Jest to gest płynący z głębi naszych serc, rząd patrzy zaś przez pryzmat wydatków” – powiedział dla radia holenderskiego Tony Hibbert.
W Driel Sir Urquhart powiedział: „Generał major Stanisław Sosabowski był, jest i zawsze pozostanie wielkim bohaterem w jego ojczyźnie Polsce dla tych, o których wolność niestrudzenie walczył przez całe życie, aż do samego końca. Ten pomnik wznieśli jego towarzysze broni z 1. Brytyjskiej Dywizji Spadochronowej, którzy walczyli u jego boku w bitwie pod Arnhem. Potwierdza to, że pomimo bolesnego i bezpodstawnego oszczerstwa, które zniszczyło jego karierę, generał Sosabowski był, jest i na zawsze pozostanie dla nas wielkim bojownikiem o wolność, wspaniałym dowódcą i wielkim bohaterem”.
(„Major general Stanislaw Sosabowski was, is and always will be a great hero in his native Poland, for whose freedom he fought all his life, tirelessly to the end. This memorial was raised by his comrades-in-arms in the First British Airborne Division who fought beside him in the Battle of Arnhem. It affirms that, despite the wounding baseless slander that destroyed his career, he was, is and always will be to us a great fighter for freedom, a fine commander and a very great hero”.)
Na wieńcu złożonym u stóp pomnika przez Sir Urquharta widnieje napis:
In honour of a great soldier and a great national hero general Stanislaw Sosabowski
from a Comrade-in-Arms, Brian Urquhart
Na drugim wieńcu:
From a Comrade-in-Arms
To a great Fighting General
Tony Hibbert,
brigade major 1st Parachute Brigade
Wielka nieobecna
Po raz pierwszy od 60 lat zabrakło w Driel inicjatorki obchodów Dnia Polski pani Cory Baltussen (1912-2005). Osią jej życia było kultywowanie pamięci i walka o rehabilitację generała Sosabowskiego. Zmarła na 3 tygodnie przed podjęciem przez rząd Holandii decyzji (9.12.2005) o nadaniu odznaczeń polskim bohaterom spod Arnhem. Na całe życie w jej pamięci wyryły się słowa, jakie do niej skierował konający w pierwszym dniu walki w Driel polski żołnierz:
Bring my love to my country, bring my love to Poland… All men are brothers
Słowa te przypomniał w sobotę jej kuzyn – Arno Baltussen, Prezes Fundacji Driel-Polen.
Obecni
Obecni byli: rodzina generała Sosabowskiego, królowę Holandii reprezentował generał Blomjous, a ze strony Polski: ambasador Jan Michałowski, konsul Janusz Dawidowicz
i gen. Jerzy Wójcik dowódca 6. Brygady Desantowo-Szturmowej z Krakowa (spadkobierczyni tradycji po brygadzie gen. Sosabowskiego, jej sztandar zdobi szarfa Wojskowego Orderu Wilhelma), a ze strony Wlk. Brytanii obecny był ambasador Lyn Parker i pułkownik Reith.
Prof. Davies w Driel
W Driel obecny był prof. Norman Davies. Prof. Davies jest autorem przedmowy do ksiązki Rozdarty naród o udziale Brygady Sosabowskiego w Bitwie pod Arnhem, ksiązka ukaże sie nakładem wyd. A.M.F pod koniec września br. w kraju (zobacz
strony www.rozdartynarod.com). Przyjechał z żoną Marią, by naocznie zobaczyć to miejsce walki. Zapytałam, czy obecnie można się spodziewać podobnego pojednawczego
gestu od rządu brytyjskiego. Odpowiedź była przecząca. Prof. Davies zachęcił do lektury jego kolejnej książki pt. Europe at War 1939-1945: No Simple Victory (zobacz okładkę). Ukaże się 3 listopada br. w W. Brytanii (wyd. Macmillian, cena 25 funtów).
Kto to jest major Brian Urquhart?
We wrześniu 1944, oficer wywiadu major Brian Urquhart był członkiem grupy dowódczej
generała Browninga. Generał Browning był odpowiedzialny za stworzenie i wykonanie operacji Market-Garden, raportował bezpośrednio do gen. Montgomery’ego, autora pomysłu operacji Market-Garden.
To właśnie Brian Urquhart osobiście ostrzegł Browninga, że plan Market-Garden jest nie do wykonania ze względu na obecność 2 pancernych dywizji niemieckich na miejscu lądowania. Major Urquhart polecał wstrzymanie operacji. Odpowiedzią Browninga był natychmiastowy rozkaz wysłania Majora Urquharta na leczenie zdrowotne, a zdjęcia wywiadu pokazujące ukryte dywizje niemieckie poszły do szuflady. Operacja Market-Garden rozpoczęła się. Po wojnie major Urquhart zrobił wspaniałą karierę, między innymi był wieloletnim Sekretarzem ONZ, a dziś jest prezesem Stowarzyszenia „Major General Stanisław Sosabowski Memorial Appeal”.
Autor tekstu i zdjęć: Magłorzata Bos-Karczewska, prezes STEP – Stowarzyszenie Ekspertów Polskich w Holandii, które prowadzi strony www.polonia.nl
linki: reportaż zdjęć z Driel i zdjęcia na stronach fundacji Driel-Polen
TVP – Wiadomości o godz.19.30 z 16.09.2006
Brytyjski ambasador i pułkownik Reith składają wieniec u stóp pominka „Surge Polonia” na placu Polski w Driel
Norman Davies otrzymał koszulkę od Polonii Holenderskiej
Grób Cory Baltussen w Driel
Polskie dzieci przy pomniku gen. Sosabowskiego
Na nich liczymy
Powyższy artykuł opublikowali: wortal Wojska Polskiego, PAP-Polonia dla Polonii
Wystąpienie Pana Ambasadora Jana Michałowskiego z okazji obchodów 62 rocznicy operacji Market Garden w Driel 16.09.2006
Szanowny panie Przedstawicielu Jej Królewskiej Mości,
Szanowna pani burmistrz,
Ekscelencje,
Czcigodni weterani,
Szanowni członkowie rodziny Generała Sosabowskiego,
Oficerowie Wojska Polskiego,
Zebrani goście,
Czuję się zaszczycony, że dziś, w 62. rocznicę bitwy pod Arnhem mogę już po raz czwarty, wspólnie z uczestnikami tamtych dni, oddać hołd poległym w operacji Market Garden żołnierzom, walczącym o wolność Holandii, o wolność całej Europy.
Podczas nieudanej próby przełamania frontu zginęło w tych okolicach wielu żołnierzy brytyjskich, amerykańskich i kanadyjskich, a obok nich uczestniczący w działaniach Polacy z I Samodzielnej Brygady Spadochronowej pod dowództwem generała Stanisława Sosabowskiego.
Generał Sosabowski i jego brygada dokonała tu wielu bohaterskich czynów. Jednak dopiero po latach doceniono rolę żołnierzy i generała Sosabowskiego. Ujawnione zostały fakty potwierdzające rzeczywistą rolę polskiej brygady, jej męstwo, waleczność i poświęcenie. Ostatecznie uznane zostały zasługi polskich żołnierzy w bitwie o Arnhem, a sam generał Sosabowski zrehabilitowany.
Szczególną radość sprawia mi fakt, że dziś obchodzimy tę rocznicę w zupełnie innej atmosferze niż przed laty. W dniu 31 maja 2006r. na dziedzińcu Binnenhof odbyła się przełomowa uroczystość. Jej Królewska Mość Królowa Beatrix odznaczyła pośmiertnie Generała Stanisława Sosabowskiego Orderem Brązowego Lwa, a w uznaniu zasług polskich
żołnierzy w bitwie o Arnhem – Wojskowym Orderem Króla Willema 1 krakowską Brygadę Spadochronową – spadkobierczynię idei bohaterskiej I SBS. Będziemy pamiętali ważne słowa wypowiedziane przez Jej Królewska Mość podczas ceremonii: ten błąd popełniony w
przeszłości, zostaje teraz naprawiony poprzez przyznanie przez rząd holenderski dwóch najwyższych odznaczeń za bohaterstwo i odwagę.
Rehabilitacja gen. Sosabowskiego i 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej była ważnym i podniosłym momentem, nie tylko dla narodu holenderskiego, ale przede wszystkim dla Polaków, którzy o wolność swojej ojczyzny zmuszeni byli walczyć na wielu frontach.
Szanowni Państwo,
Jesteśmy dziś świadkami ważnego aktu nobilitacji polskich żołnierzy walczących w operacji Market Gaden. Dzięki zaangażowaniu weteranów brytyjskich i pana Briana Urquharta,
zrzeszonych w organizacji „Major General S.Sosabowski Appeal”, został odsłonięty pomnik autorstwa znanej brytyjskiej rzeźbiarki Vivien Mallock upamiętniający Generała Sosabowskiego. Jest to wyraz uznania dla odwagi i bohaterstwa oraz ducha walki polskich żołnierzy walczących tu, pod Arnhem. Inicjatywa ta zasługuje na najwyższe u znanie.
Wczoraj byliśmy świadkami równie ważnej uroczystości. Z inicjatywy władz municypalnych Renkum, imieniem generała Sosabowskiego nazwano teren przy przeprawie promowej na rzece Ren, rzece, która dla nas ma tak symboliczne znaczenie. Fakt ten pokazuje nam dziś, jak głęboko bohaterstwo generała Sosabowskiego i 1 SBS wpisują się w pamięć historyczną narodu holenderskiego i wynikają z uznania dla bohaterstwa polskich żołnierzy. Za to jesteśmy wdzięczni.
Niech mi wolno będzie w tym miejscu podziękować Panu, Panie Komisarzu Królowej i Pani, Pani Burmistrz, za stałą opiekę nad polskimi miejscami pamięci. Cieszymy się, że nasi holenderscy partnerzy potrafią w tak godny sposób dbać o pamięć historyczną o polskich
uczestnikach operacji Market Garden. Dziękujemy też wszystkim tym, którzy przyczynili się do rehabilitacji polskich bohaterów spod Arnhem.
Weteranom zaś życzę zdrowia i długich lat życia.
Dziękuję za uwagę
