Op 9 december 2005 is de 1e Zelfstandige Poolse Parachutisten Brigade (1SBS) voorgedragen voor de allerhoogste Nederlandse onderscheiding: Militaire Willems-orde (IVe klasse) voor hun bijdrage aan de operatie Market-Garden in Arnhem in september 1944. De commandant generaal St. Sosabowski is postuum geëerd met de Bronzen Leeuw. Waarom pas 60 jaar na dato?
Vorig jaar september – nav 60 jaar slag om Arnhem – noemde prins Bernhard het „ongelooflijk nalatig” van Nederland dat deze soldaten niet waren beloond voor hun moed. Toen voelde minister Kamp er niet voor. Hij
verwees naar het kabinetsbesluit uit 1952, dat bepaalt dat er geen
koninklijke militaire onderscheidingen in verband met de tweede
wereldoorlog meer mogen worden toegekend.
De motie van twee Tweede-Kamer leden H. Van Baalen (VVD) en F. Timmermans (PvdA), dwong minister om het Kapittel de zaak te laten onderzoeken.
Uit dat onderzoek bleek dat het oude dossier te stammen uit 1946 toen koningin Wilhelmina vroeg om 20 soldaten van de 1e Poolse Parachutisten Brigade te laten onderscheiden. Het is toen in 1947 door geopolitieke omstandigheden niet doorgegaan. Nu bijna 60 jaar na dato wel!
Waarom nu een jaar later wel? De officiele uitleg uit de brief van de minister van Defensie Henk Kamp aan de Tweede Kamer van 9.12.2005:
… In 1946 zijn 22 Poolse militairen van de 1e Poolse Pantserdivisie voor hun aandeel in de bevrijding van Zuid-Nederland onderscheiden, van wie 17 met een dapperheidsonderscheiding. Een regeringsvoornemen uit 1946 om tevens dapperheidsonderscheidingen te verlenen aan Poolse militairen van de 1e Zelfstandige Poolse Parachutistenbrigade – waarvan Sosabowski de commandant was – is om niet meer te achterhalen redenen niet geëffectueerd. Uit het advies van het Kapittel blijkt dat het niet meer mogelijk is de moedige daden van individuele militairen onomstotelijk vast te stellen. Wel is volgens het Kapittel aangetoond dat het optreden van de parachutistenbrigade als geheel toekenning van de Militaire Willems-Orde rechtvaardigt. Het niet tot uitvoering gebrachte voornemen uit 1946 kan alsnog worden gerealiseerd door de Parachutistenbrigade of de eenheid die de tradities daarvan voortzet collectief te onderscheiden.
Het alsnog uitvoeren van het voornemen uit 1946 past binnen het besluit van de ministerraad van 9 juli 1951 om na 1 juli 1952 ingediende voorstellen voor toekenning van een dapperheidsonderscheiding voor daden verricht in de Tweede Wereldoorlog niet meer in behandeling te nemen.
zie kamerbrief van de minister Henk Kamp
De komende periode wordt bekeken waar, wanneer en op welke manier de uitreiking plaatsvindt.
ACHTERGROND
Zie persbericht RVD (PDF), persbericht ministerie van Defensie
Militaire Willems-Orde (MWO)
De Militaire Willems-Orde is de hoogste zogeheten dapperheidsonderscheiding. Volgens de wet is het een beloning voor burgers en militairen 'die zich in den strijd door het bedrijven van uitstekende daden van moed, beleid en trouw hebben onderscheiden’. De onderscheiding werd in 1955 voor het laatst uitgereikt.
Koninklijke onderscheidingen
Info over MWO
Stanisław Franciszek Sosabowski (8 mei 1892 – 25 september 1967), was een generaal-majoor van de Poolse strijdkrachten. Hij was de oprichter en bevelhebber van de Poolse 1ste Onafhankelijke Parachutistenbrigade die in september 1944 deelnam aan de Slag om Arnhem waarbij Driel door de brigade werd bevrijd.
Sosabowski
werd als oudste zoon van een spoorwegbeambte geboren in Stanislawow,
een provinciehoofdstad in Galicië dat op dat moment tot Oostenrijk-Hongarije behoorde. Zijn vader overleed al vroeg. Sosabowski volgde de Economische hogeschool in Krakow en werkte als bankbediende, maar koos in 1911 voor een militaire carrière. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende hij in het Oostenrijks-Hongaarse leger. Hij ontving talloze onderscheidingen voor zijn moed, werd in 1917 tot tweede luitenant bevorderd, en werd toegevoegd aan de generale staf van aartshertog Ferdinand van Oostenrijk.
Nadat Polen in 1918 opnieuw een onafhankelijke staat was geworden, hielp Sosabowski bij het opbouwen van het Poolse leger. Hij trad toe tot de generale staf, en schreef enkele militaire handboeken. Hij vocht tegen de Duitse troepen toen die in 1939 Polen binnenvielen en ontving de hoogste
Poolse militaire onderscheiding (Virtuti Militari). In oktober 1939 wist hij krijgsgevangenschap te ontvluchten. Via Tsjechoslowakije, Boedapest, en Venetië vluchtte hij als talloze andere Polen naar Parijs, waarna hij een rol kreeg in het opnieuw opgerichte Poolse leger in de verdediging van Frankrijk. Nadat de Duitsers Frankrijk hadden verslagen vluchtte Sosabowski opnieuw met tienduizenden Poolse soldaten naar het Verenigd Koninkrijk, waar de Polen onder meer het Eerste Poolse Legerkorps formeerden, waaruit later de 1e Onafhankelijke Poolse Parachutistenbrigade en de 1ste Poolse Pantserdivisie uit zouden voortkomen. Sosabowski werd bevelhebber van de parachutistenbrigade, omdat de kortste route naar Polen via de lucht was. De Poolse regering-in-ballingschap in London wilde de brigade met name inzetten ter ondersteuning van de geplande opstand tegen de Duitse bezetter in Polen voordat het Rode Leger Polen zou innemen.
De parachutistenbrigade zou uiteindelijk in 1944 worden ingezet bij een Britse luchtlandingsoperatie, Operation Comet. Sosabowski was hier een fel tegenstander van, en eiste dat zijn orders op schrift werden gesteld zodat hij er achteraf niet verantwoordelijk voor kon worden gesteld. Dit werd hem niet in dank afgenomen. Operation Comet werd afgelast en werd omgebouwd tot Operation Market Garden. De brigade van Sosbowski landde op 21 september 1944 bij Driel, ten zuidwesten van de Rijnbrug bij Arnhem met als doel de Britse 1ste Airborne Divisie die omsingeld was bij Oosterbeek te ontzetten. Het oorspronkelijke doel om de brug vanuit het zuiden te veroveren op de Duitsers was inmiddels door het Britse opperbevel laten varen, ondanks de bereidheid van Sosabowski om dit alsnog te doen en zijn brigade dichter bij de brug te laten landen.
Door
beoordelingsfouten van het Britse opperbevel mislukte deze operatie, en
daarmee kwam een eind aan de Slag om Arnhem en aan Operation Market
Garden. Wegens zijn niet altijd even diplomatieke optreden en niet-Britse nationaliteit was Sosabowski de ideale zondebok. In december 1944 werd hij op instigatie van generaal Frederick Browning van zijn commando ontheven.
Na de Tweede Wereldoorlog vreesde Sosabowski dat hem in het inmiddels communistisch geworden Polen een showproces te wachten zou staan. Hij had aldus geen andere keus dan in ballingschap te gaan in het Verenigd Koninkrijk. Hij werd winkelier en fabrieksarbeider. Pas in 1966 ging hij met pensioen. Sosabowski overleed een jaar later als gevolg van een hartkwaal. Hij werd met militaire eer begraven in het familiegraf in Warschau, en kreeg postuum een hoge Poolse onderscheiding. Sosabowski is ereburger van de voormalige gemeente Heteren. Sosabowski was gehuwd en had twee zoons.
Bron: Wikipedia
