Ik wilde niet naar Nederland komen, ik wilde in Duitsland blijven. Daar had ik al 4 jaar gewoond, de taal beheerst, de mentaliteit begrepen. Het was zo leuk. En nu?
Het was 1991 toen ik mijn baan in het Radio Symfonie Orkest bij de Omroep in Hilversum gekregen heb. Ik dacht, o nee, weer alles opnieuw beginnen! Maar ik heb wel een goede baan, dus nou ja, dan blijf ik eventjes tot ik iets beters vind. Ik heb mij vast aan mij altviool geklemd en gemusiceerd, want dat kon ik het best.
Voor de taal, mensen en cultuur bleef ik gesloten. Waarvoor zal ik mij ook inspannen? Ik was van plan hoogstens 2 – 3 jaar te blijven? Dus� Met Engels kwam ik beter als Duits terecht, dat begreep ik snel. In mij orkest, behalve Nederlanders, zitten mensen uit 27 landen, dus ik voelde mij niet zo vreemd.
Ik leefde op mijn eigen eiland. Iedere dag verging tussen muziek, kleine bezigheden die bij het dagelijkse leven horen en lezen. Boeken vond ik heerlijk! Zij hebben mij al vanaf mij vroegste jaren begeleid en betoverd. Het is nog steeds voor mij een magische wereld. Pools, Duits en Engelstalige boeken heb ik opgeslokt, maar Nederlandstalige? Nee, die waren toch saai.
Op mijn werk praten wij veel over Nederlanders. Lief, goedmoedig, beetje oppervlakkig maar wel liberaal! Ik weet het nog, toen dacht ik: wat zijn dit voor vreemde mensen! Hun vrijheid lijkt in mijn ogen op onverschilligheid. In Polen opgegroeid, en dat ook nog in de communistische tijd, ben ik in Duitsland terecht gekomen. Autoriteit, discipline en ondergeschiktheid beheersten mijn leven. Wat moet ik dan met zoveel vrijheid?
Zomers kwamen Duitse en Poolse kennissen, vrienden en familie op bezoek. Discussies, vergelijkingen � Opeens merkte ik, dat ik veel positiefs over mijn Nederlandse leven te vertellen heb. Onbewust� En allemaal hebben Nederland fantastisch gevonden.
Ook dat nog! Na 5 jaar verandert mijn leven. Ik merkte dat ik met een 'nee’ in mijn ziel leef. Het was moeilijk 'ja’ tegen de wereld en vooral tegen mezelf te zeggen. Een Nederlandse vriendin zei tegen mij: waarop wacht je, waarom leef je niet zoals je graag wilt?
Wat wilde ik met mijn leven? Reizen! Kwam meteen als antwoord. Dus begon ik verschillende landen te bezoeken. Ik droomde over een leven als schrijfster ergens op een warm eiland. Zalig! Maar als ik naar de praktische kanten keek, won Nederland steeds meer wat zekerheid, geld en levenskwaliteit betreft.
Ik greep naar het eerste Nederlandse boek: Connie Palmen 'De vriendschap’. Verrukkelijk!
Ik ontdekte de noodzaak van verandering. Ik slok Margariet de Moor, Harry Mulisch, Renate Dorrestein, Willem Frederik Hermans, Yvonne Keuls, Anna Enquist en nog veel meer. In iedere boek vond ik een stuk van mij. Stilte in mijn hart, verwarrende gedachtes. Ik schrok ervan en verstopte me weer achter mijn altviool. Leuk, gemakkelijk en vertrouwt. Maar in mij groeit onrust. Weer terug naar hetzelfde patroon ? Nee, tijd is iets kostbaars geworden. Waarom wachten? Waarom niet wilder, opwindender leven? Ja, ik heb wat te zeggen en ik wil schrijven. De verbinding met Nederland snap ik nog
niet, maar dat heeft zeker iets met de verandering in mij te maken.
En nu gebeurd het. Mijn orkest word opgeheven. Ik word werkeloos. Na deze schok kwam een subtiele gedachte. Misschien is dat niet het eind maar een kans? Ik moest naar Polen, naar Krakow. Na 10 jaar ben ik een Poolse met Nederlandse ziel geworden. Of misschien omgekeerd? Ik wist dat ik ver ben, maar ik voelde me angstig, teleurgesteld en onzeker. Ik liep in Krakow rond en ik was in duizend stukken gescheurd. Hoe moet het
verder? Wat moet ik doen?
Snel kroop ik weer in mijn oude huid. En wat als ik het met schrijven niet haal? Kan ik überhaupt zonder muziek en orkest leven? Wat als alles mislukt? Maar gewoon niet
proberen is laf. Ben ik inderdaad zo ver als ik denk? Twijfels. Op Schiphol, als ik mijn bagage ophaal, had ik het gevoel naar huis gekomen te zijn. Naar mijn Eiland.
Ik denk aan de 13 afgelopen jaren terug en lach. Ik heb die gevonden. Alleen is zij nu erg Nederlands geworden…
Juni 2004
Ewa Wagner
*
De wedstrijd ’Nederland door Poolse ogen’ was een initiatief van Felix Meritis in samenwerking met de Poolse Ambassade in Den Haag, de prijsuitreiking vondplaats op 8 juli 2004 in Amsterdam.
gepubliceerd op Polonia.NL 09.07.2004
