Harcerze przy pomniku gen. Sosabowskiego w Driel, obchody w 2014 r., fot. Polonia.nl

Znamy program uroczystości w Driel, w związku z obchodami 75. rocznicy desantu powietrznego Airborne, tj. bitwy pod Arnhem. Ważną w niej rolę odegrali żołnierze gen. Sosabowskiego. 75. obchody będą miały doniosły charakter i potrwają aż 3 dni. Wyjątkowo ciekawie zapowiada się rekonstrukcja przeprawy przez Ren z udziałem 150 „czerwonych beretów”, na pamiątkę wydarzeń z 1944 r.

Okrągła, bo już 75. rocznica walk na polach pod Arnhem polskiej I Samodzielnej Brygady Spadochronowej (SBS) pod dowództwem gen. Stanisława Sosabowskiego, w tym roku uzyska wyjątkowo uroczysty wymiar i oprawę. Organizatorzy spodziewają się dużego zainteresowania 75. obchodami, także z Polski, m.in. władz RP. Do Driel na obchody 21 września przyjazd zapowiedziała grupa wolontariuszy z Muzeum Powstania Warszawskiego oraz rodacy z Niemiec. Zobacz poniżej program obchodów

CZYTAJ: Sensacja: Brytyjski książę Karol na 75. obchodach upamiętniających gen. Sosabowskiego i jego żołnierzy w Driel, 21 września 2019

Rys historyczny

Spadochroniarze z 1. SBS generała Sosabowskiego walczyli w Holandii we wrześniu 1944 r. u boku aliantów, uczestnicząc w operacji pod kryptonimem “Market Garden” (17-25 września 1944 r.).

Była to największa operacja powietrznodesantowa II wojny światowej.

Po stronie alianckiej wzięło w niej udział prawie 90 tysięcy żołnierzy. Najpierw na południu Holandii wylądowali spadochroniarze z amerykańskich 101. i 82. Dywizji Powietrznodesantowej. Niestety, zdobyli tylko część wyznaczonych celów, wyzwolili m.in. Eindhoven i Nijmegen. Celem Airbornebitwy pod Arnhem – było uchwycenie mostu drogowego nad Renem w Arnhem i utworzenie przyczółka do ataku zachodnich aliantów na samą III Rzeszę.

Polecamy także: Udało się! Na wiosnę rusza budowa Memoriału gen. Maczka w Bredzie

1 Samodzielna Brygada Spadochronowa (1 SBS) pod dowództwem gen. bryg. Stanisława Franciszka Sosabowskiego, wkroczyła do akcji nie 17, a dopiero 21 września 1944 r. W operacji brała udział część tj. 1067 żołnierzy 1 SBS, podporządkowanej brytyjskiej 1. Dywizji Powietrznodesantowej na czele z dowódcą, generałem Roy’em Urquhartem. Rozkaz dla Polaków brzmiał:

wzmocnić okrążoną w międzyczasie w Oosterbeek brytyjską 1. Dywizję Powietrznodesantową.

Większość brygady wylądowała koło Driel, na lewym brzegu Dolnego Renu (Nederrijn). Z powodu braku łodzi desantowych tylko 312 żołnierzom udało się dotrzeć do Brytyjczyków w Oosterbeek, na prawym brzegu rzeki. Pozostali utrzymywali otwartą trasę ewakuacji przez Ren.

Operacja „Market Garden”, zaplanowana przez generała Bernarda Montgomery‘ego – dowódcę brytyjskiej 21 Grupy Armii, zakończyła się fiaskiem. Montgomery zaś winą za klęskę obarczył gen. Sosabowskiego.

Sosabowski został pozbawiony funkcji dowodzenia brygadą, przeniesiony na inne stanowisko, a następnie zwolniony ze służby z powodu oszczędności budżetowych.

Straty były większe od tych, które alianci ponieśli podczas lądowania w Normandii.

W całej operacji „Market Garden” straty, obejmujące zarówno zabitych, jak i rannych i zaginionych żołnierzy alianckich, wyniosły prawie 17 tysięcy ludzi. W tym 324 żołnierzy 1SBS (blisko 34% stanu osobowego), z tego poległo 93 żołnierzy. Straty niemieckie szacuje się na 10-13 tys. żołnierzy, Holendrzy stracili ok. 500 ludzi.

Wielu poległych w tej operacji żołnierzy – brytyjskich i polskich – spoczęło na zawsze w holenderskiej ziemi, ich nagrobki znajdują się na cmentarzu wojennym w Oosterbeek pod Arnhem. Groby amerykańskich żołnierzy znajdują się na cmentarzu w Margraten w Limburgii.

Polecamy: Trasa śladami żołnierzy gen. Sosabowskiego – Driel i Oosterbeek. Tych miejsc nie przegap!

Pierwsze obchody w 1945 r. i Cora Baltussen

Pierwsze obchody odbyły się w Driel w 1945 r. , miejscowość ta do dziś kultywuje pamięć o polskich żołnierzach, corocznie organizując Dzień Polski – w trzecią sobotę września. Jest to inicjatywa Fundacji Driel-Polen, założonej przez Corę Baltussen.

Dzięki Fundacji Driel-Polen powstał plac gen. Sosabowskiego (Sosabowskiplein) w 1949 r. i pomnik Surge Polonia w 1946 r. Zaś w 1954 r. generał Sosabowski otrzymał tytuł honorowego obywatela gminy Heteren, gdzie mieści się Driel.

Polecamy: Młodzi Holendrzy i polscy żołnierze przy pomniku poległych lotników Dywizjonu 305

21 września 1944 roku 32-letnia Holenderka  Cora Baltussen natknęła się na lądujących pod Driel polskich spadochroniarzy z 1. Brygady Spadochronowej generała Sosabowskiego.

„Ona pierwsza udzieliła nam informacji o Niemcach i poinformowała, że prom, którym miała przeprawić się brygada na północny brzeg Renu, został tego dnia zatopiony oraz którędy najlepiej iść, by dotrzeć do Renu” – czytamy relacje naocznych świadków w książce „W locie szumią spadochrony” Wł. Stasiaka.

Cora Baltussen z jej bohaterami z 1SBS podczas 60. obchodów w Driel 18-9-2004, fot. Polonia.nl

Cora Baltussen (1912-2005) była orędowniczką sprawy polskich żołnierzy, przez całe życie niestrudzenie walczyła w Holandii

o uznanie bohaterskich czynów polskich żołnierzy i o rehabilitację ich generała St. Sosabowskiego.

31 maja 2006 r. Królowa Beatrix przyznała generałowi pośmiertnie jedno z najwyższych holenderskich odznaczeń państwowych za męstwo w boju – Medal Brązowego Lwa. A chorągiew spadkobierczyni tradycji 1SBS – 6. została udekorowana najwyższym odznaczeniem państwowym Holandii – Orderem Wojskowym Wilhelma.

Portal Polonia.nl od 2004 r. monitorował i opisywał walkę Holendrów o rehabilitację 1 SBS i generała Sosabowskiego.

POLECAMY: Jak Holendrzy walczyli o honor gen. Sosabowskiego i jego żołnierzy?

Chorągiew 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa udekorowany holenderskim odznaczeniem, 31-5-2006 r. Dziedziniec Binnenhof w Hadze, fot. Polonia.nl

Program obchodów 19- 22 września w Driel

Główne obchody odbędą się w sobotę 21 września przy pomniku Surge Polonia na placu Polenplein w Driel.

– Z Polski przybycie zapowiedzieli przedstawiciele rządu RP. Wezmą udział także skoczkowie i kompania honorowa 6 Brygady Powietrznodesantowej im. gen. bryg. Stanisława Franciszka Sosabowskiego (6BPD) – mówi w rozmowie z portalem Polonia.nl Arno Baltussen, przewodniczący holenderskiej Fundacji Driel-Polen, która od wielu lat jest głównym organizatorem obchodów w Driel. Dodajmy, że Arno Baltussen jest bratankiem Cory Baltussen.

W obchodach weźmie udział trzech weteranów, żołnierzy generała Sosabowskiego.

19 września – czwartek

  • godz. 15.00 – otwarcie wystawy eksponatów Muzeum Wojska Polskiego z Warszawy w Centrum Informacyjnym w Driel (do 22 września Centrum Informacyjne będzie otwarte w godzinach od 9.00 do 18.00); mieści się w kościele obok Polenplein w Driel
  • godz. 19.30 – koncert polskich muzyków – chór Agricola i Promyki Krakowa z Krakowa – w kościele Najświętszej Marii Panny obok Polenplein, przy Kerkstraat 27 w Driel.

Uwaga! Grupy rekonstrukcyjne (ok. 50 osób z Polski, Wielkiej Brytanii i Holandii), związane z operacją „Market Garden’, rozbiją w tym dniu obóz na lewym brzegu Renu w okolicach Driel. Będzie go można zobaczyć do 22 września.

21 września – sobota

  • godz. 12.30 – zrzut polskich spadochroniarzy z 6. Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa, na polach w Driel przy ulicy Boltweg. Początek zrzutu o godzinie 13.00;
  • godz. 15.00 – główne obchody rocznicowe na placu Polenplein w Driel;
  • godz. 16.30 – bankiet w centrum przyjęć okolicznościowych Oldenburg; godz. 19.00 – msza rocznicowa (w języku polskim) w kościele Najświętszej Marii Panny przy Kerkstraat 27 w Driel.

22 września – niedziela

  • godz. 13.00 – skoki spadochronowe na polach w Driel przy ulicy Boltweg, zorganizowane przez spadochroniarzy z grupy rekonstrukcyjnej Pathfinder;
  • od godz. 15.00 do 17.00 – przeprawa przez Ren, miejsce: Driel, u brzegu Renu przy Veerweg (przy promie)

Przeprawa przez Ren – unikalny pokaz

Niezwykle atrakcyjnie zapowiada się niedzielny pokaz. Będziemy świadkami rekonstrukcji przeprawy 150 żołnierzy „czerwonych beretów” – z 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa i holenderskiej 11 Brygady Aeromobilnej.

Odbędzie się ona w pobliżu miejsca, w którym we wrześniu 1944 r. żołnierze 1 SBS dokonali przeprawy na północny brzeg Renu, idąc z odsieczą Brytyjczykom walczącym pod Oosterbeek, a parę dni później musiała się ewakuować do Driel wraz z niedobitkami brytyjskiej 1 Dywizji Powietrznodesantowej.

Czytaj: 75. obchody: Polacy w bitwie pod Arnhem. Przeprawa przez Ren – unikalny pokaz 22 września najświeższe informacje

Inne atrakcje

W niedzielę 22 września do godz. 18.00 przygotowano jeszcze wiele innych atrakcji:

  • występ zespołów muzycznych: „Czasza” 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa oraz Concordii z Driel;
  • pokaz sprzętu wojskowego 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa, holenderskiej 11 Brygady Aeromobilnej oraz grup rekonstrukcyjnych.

Widzowie nie tylko nie będą się nudzić, ale także będą mogli poznać polską gastronomię. Na terenie pokazów ustawione zostaną food trucki z polskimi smakołykami.

Zapraszamy do Driel w imieniu organizatorów i redakcji Polonia.nl

Autorki: Ewa Grochowska i Małgorzata Bos-Karczewska

>> Zapraszamy do wyszukiwania interesujących tematów w naszym archiwum (pole wyszukiwarki). Zawiera mnóstwo cennych informacji, na tyle, że artykuły publikowane na portalu Polonia.nl są archiwizowane przez Królewską Bibliotekę w Hadze jako dziedzictwo cyfrowe Holandii <<