Een kritisch gesprek met Malgorzata Bos-Karczewska van Polonia.nl over lastige Polen, uitbuitende Nederlanders, voorbeeldige Duitsers en de symptomen van ons gastarbeiderstrauma.
“We zijn te materialistisch, te lui en missen spirituele kracht”
Nederland staat voor het oplossen van een heilig mysterie: hoe kunnen wij ons onderlinge vertrouwen helen, zonder daarvoor uit ons midden eeuwig zondebokken op te moeten offeren? De Pools-Nederlandse Małgorzata Bos-Karczewska, econoom, publicist en hoofdredactrice van de website Polonia.nl, biedt een heilzaam medicijn. Een kritisch gesprek over lastige Polen, uitbuitende Nederlanders, voorbeeldige Duitsers en de symptomen van ons gastarbeiderstrauma.
Door: Robert Reijns van website Nieuwwij.nl
Met welke ideeën over Nederlanders en Nederlandse waarden komen Poolse migranten eigenlijk hierheen?
„Van Nederland en Nederlandse waarden hebben de meeste Polen geen kaas gegeten. Dat interesseert hen ook niet. Deze mensen komen om hier te werken, zuiver om geld te verdienen. Ze willen gewoon één ding: fatsoenlijk leven. De meeste van de 200.000 Poolse migranten in Nederland zijn tijdelijke arbeidsmigranten. Ze komen vooral uit kleinere steden en worden actief geworven, hoofdzakelijk door Nederlandse uitzendbureaus. Sommigen zouden zelf nooit op het idee komen om in het buitenland te gaan werken. Enkelen hebben wel het idee dat Nederland een liberaal, tolerant land zou zijn. De teleurstelling komt pas later, op het moment dat ze hier hun weg proberen te vinden en praktische problemen rondom werk en verblijf ondervinden.”
Wat bedoelt u met problemen op het werk en met verblijf?
„Voordat je als Poolse nieuwkomer bij de gemeente of Belastingdienst resultaat boekt, word je bijvoorbeeld eerst tien keer van het kastje naar de muur gestuurd door ambtenaren die je maar verdacht aankijken. Het werkt ontmoedigend en wekt het gevoel niet welkom te zijn, terwijl ze hier hard werken. Maar ook de arbeidsmigranten die hier al langer wonen, ervaren problemen wanneer ze Nederlanders tegen komen. Veel tegenwerking, onwil en zelfs slechte bejegening zijn het gevolg van de angst dat Poolse migranten zich hier willen vestigen. Hun bijdrage aan de Nederlandse economie wordt niet gewaardeerd, terwijl ze de Nederlandse 24-uurseconomie draaiende houden. Deze houding kunnen Poolse nieuwkomers – nota bene EU-burgers – moeilijk vatten. Ze hebben een handicap: Polen weten niet dat Nederland met een gastarbeiderstrauma kampt, een anti-immigratie land is geworden, en dat zíj als de nieuwe probleemgroep gezien worden.”
Een gastarbeiderstrauma…?
„Ik zal dat uitleggen. Om te beginnen heeft het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in september 2011 een rapport uitgebracht over de sociaal-culturele en sociaal-economische positie van Polen die hier na 2004 zijn gekomen. Uit het onderzoek blijkt dat ruim een derde zich gediscrimineerd voelt en in ongeveer de helft van de gevallen gebeurt dit op het werk, bij het vinden van een baan en op straat.”
Kunt u daar voorbeelden van geven?
„Vrijwel iedere Poolse nieuwkomer kan je een voorbeeld geven, maar hierover praat men niet graag. Polen zijn makkelijk te herkennen: ze spreken niet of gebrekkig Nederlands en rijden in auto’s met Poolse kentekens. Vele Polen durven niet meer Pools op straat te spreken, bang voor negatieve reacties. Ik heb een paar incidenten beschreven in een opinieartikel ‘Het is link om Pools te spreken’ in de Volkskrant. Maar ook Polen die een flatwoning willen huren, zijn bijna kansloos. Ze worden vaker geweigerd, uit angst voor overlast. En wil je met een caravan op de camping? Dat lukt evenmin. Ik noem nog een paar incidenten die vaak voorkomen: Polen worden zonder reden geweigerd voor disco’s, banden worden doorgestoken, auto’s in vlam gezet (laatst nog in Noordwijkerhout) of bekrast (in Schagen)…en onlangs is in Vlaardingen een flat met o.a. Poolse arbeidsmigranten in brand gestoken en een Poolse delicatessenwinkel in Breda overvallen.”
Daar hoor ik eigenlijk weinig over in de media…
„De landelijke media berichten hier weinig over, want je zou meer mensen op soortgelijke ideeën kunnen brengen. Toch vind ik dat je zulke dingen niet helemaal mag negeren. Want ook dit is de wereld waarin wij wonen. Ik vermeld ze daarom op de website Polonia.nl.”
Toch wordt ook soms van Polen gezegd dat ze overlast veroorzaken. In het Polenmeldpunt komt Geert Wilders met een top-4 van problemen: ‘geluidsoverlast’, ‘dronkenschap’, ‘verloedering’ en ‘anders’. Klopt dat?
„De overlast is er: door lawaaiige en/of drinkende Polen op overvolle vakantieparken, campings en in bepaalde straten. Dat kan niet ontkend worden. Ik zou het ook niet leuk vinden als een uitzendbureau in de buurt van mijn huis een ‘Polenflat’ zou opkopen voor arbeidsmigranten die iets te vaak dronken zijn en soms een decibel te hard schreeuwen. Zeker niet als je in een rustig dorp woont. Maar dat zijn lokale problemen die vragen om lokale oplossingen. Het probleem is dat aan zo’n lokale situatie vaak niets wordt gedaan. Men praat erover, maar laat dan alles op zijn beloop. Het is dan niet vreemd dat we een escalatie van emoties zien; eerst op lokaal niveau, totdat zoiets wordt uitvergroot tot een landelijk probleem. Meestal door uitspraken van bepaalde politici (niet alleen van de PVV) die door de media snel worden opgepikt. Het MOE-meldpunt is hier een duidelijk voorbeeld van en spant de kroon. Het PVV- meldpunt is overigens niet het enige registratiepunt. Er zijn recent veel verschillende meldpunten opgericht, door ministeries, gemeenten, politieke partijen en de NGO’s. Kijk maar op het internet.”
Waarom denkt u dat er zoveel nieuwe meldpunten bedacht worden?
„Oorspronkelijk zijn ze bedoeld om mensen te betrekken, problemen te signaleren en daardoor het wantrouwen te doen afnemen. Maar de Polenwebsite van de PVV is een kliklijn: deze zet een groep mensen tegen elkaar op. Hij stigmatiseert Polen als zondebokken. Daarom is het bijzonder jammer dat premier Rutte er geen afstand van heeft genomen. Zelfs de Washington Post had het onlangs over ‘targeting Poles’ in Nederland. Maar Nederland haalt zijn schouders op, een misser, niets aan de hand. Dat was Wilders.”
Toch vragen lokaal voorkomende problemen volgens u om oplossingen. Waar moet u dan aan denken?
„Dat hangt sterk af van het soort probleem. Bepaalde vormen van overlast ontstaan bijvoorbeeld uit een gebrek aan kennis over praktische ‘spelregels’ die bijgebracht moeten worden. Denk aan het buitenzetten van vuilnis: doe je dat verkeerd, dan veroorzaak je troep of stankoverlast. Een groep de schuld geven van problemen is makkelijk, maar ik vind dat gemeenten op lokaal niveau medeverantwoordelijk zijn voor de oplossing hiervan, net als werkgevers.”
Vindt u dat Nederlanders voor Polen hun ‘handen uit de mouwen’ moeten steken?
„Dat is niet een kwestie van ‘handen uit de mouwen’ steken, maar van fatsoen. Zolang het Nederlandse bedrijfsleven behoefte heeft aan arbeidsmigranten, is het ook een kwestie van eigenbelang. Het regelen van alternatieve huisvesting of het verspreiden van Polen binnen grote steden is bijzonder moeilijk, dat snap ik. Maar waarom worden huisjesmelkers hier getolereerd, om van uitbuiting maar te zwijgen?”
Uitbuiting?
„Bedrijven zijn inmiddels verslaafd aan goedkope en flexibele Poolse handjes, geleverd door uitzendbureaus. Vaak zie je dat Polen onderbetaald of ontslagen worden: nieuws dat veel media niet bereikt. Er staan immers gauw genoeg weer nieuwe arbeidskrachten voor de deur. Zolang er een overschot aan Polen is, hebben de bedrijven geen prikkel voor verbetering en innovatie. Arbeiders die mondig worden en hun recht willen halen, worden op straat gezet. Door de crisis krijgen ook zij steeds minder opdrachten, terwijl de verzekeringskosten en andere lasten oplopen.”
Hoe kunnen gemeenten bijdragen aan het oplossen van dit probleem?
„Het zou goed zijn als elke gemeente waar veel Polen wonen een meet and greet-brochure in hun moedertaal zou uitreiken, om de weg in gemeente te wijzen. En ook een hulploket instellen voor arbeidsmigranten. Hiermee zou men meer in dialoog kunnen gaan met deze mensen. Dat levert een win-win situatie op. Maar men wil dit niet.”
Waarom doen gemeenten dat dan niet?
„Men doet liever niets, om de fouten uit het verleden niet te herhalen: stel dat ze blijven en niet zullen integreren zoals Turken en Marokkanen, is de gedachte. Veel ambtenaren zijn daarom bang voor de reactie van de burgers. De schrik zit ze in de benen. Maar juist hierdoor snijden Nederlanders zich in hun eigen vingers. Want zo’n beleid maakt de Polen, die naar Nederland blijven komen, ook zelf onzeker en schuw. Ze mijden het contact met Nederlanders. Men vergeet dat integratie van beide kanten moet komen, wil het slagen. Demissionair premier Rutte en ook CDA-politici hameren al jarenlang op 'de eigen verantwoordelijkheid’ van migranten die naar Nederland komen. Ze moeten zich zelf voorbereiden op hun komst in Nederland. Maar dan vraag je iets onmogelijks. Rutte verlangt dat een tijdelijke migrant alles kan overzien terwijl Nederland zelf veel zaken niet op orde heeft.”
Kunnen Poolse organisaties in Nederland daar bij helpen?
„Interessant is dat de Nederlandse regering verwacht dat de Poolse gemeenschap voor de Poolse arbeidsmigranten opkomt. Die redenering begrijp ik wel, maar zo werkt het niet. Men vergeet dat de Poolse gemeenschap zelf ook totaal overvallen wordt door de instroom uit Polen en niet in staat is om alle problemen zelf op te lossen. We hebben noch de middelen noch de competenties. Wil je als land echt arbeidskrachten naar Nederland halen met het oog op de vergrijzing? Dan moet je ook zorgen dat ze fatsoenlijk worden behandeld en in hen investeren. Duitsland is die weg al ingeslagen. Het land gaat veel meer ontspannend met arbeidsmigratie om. Migranten krijgen scholing en worden door bedrijven zelf geworven. Duitsland denkt strategisch, de export is booming. In Nederland gaat het om de snelle winst; de economie is nu in crisis.”
Ziet u ook tekenen van een succesvolle integratie tussen Nederlanders en Polen?
„Er zijn inmiddels veel Poolse migranten die zich hier gevestigd hebben. Den Haag is de enige stad in Nederland met een arbeidsmigratiebeleid gericht op deze groep nieuwkomers uit de EU- lidstaten. Chapeau! Ik ben een paar keer aanwezig geweest bij diploma-uitreikingen van een taalcursus. Daar heb ik welwillende jonge Polen ontmoet, erg gemotiveerd om het contact met Nederlanders aan te gaan en vooral om te leren. De wil is er; maar je moet ze ook de mogelijkheid bieden. Het gaat, nogmaals, om een win-win situatie. Zorg dan dat ze zich hier goed ontwikkelen en later, als ze dat willen, naar Polen terugkeren. Dat heb ik vier jaar geleden als idee opgeworpen in Trouw. Niemand had er toen oren naar.”
Hoe moet het dan verder?
„We moeten in beweging komen maar niet van de ene Polenhype naar een andere hype leven. Met elkaar communiceren is echt heel belangrijk. Communiceer ook met Polen. Als je naar elkaar luistert krijg je een veel beter en realistischer inzicht van problemen en hun oorzaken. Je betrekt mensen, oplossingen komen naar voren en onderling vertrouwen neemt toe. Naar dat vertrouwen zijn wij op zoek, zoals blijkt uit het WRR-rapport ‘Vertrouwen in Burgers’ dat op 22 mei jl. verschenen is. Doen we dat niet, dan zal de frustratie onder en over ons alsmaar toenemen.”
„Nederland lijkt verlamd en weet niet hoe ze met de nieuwkomers verder moet. Niemand heeft de juiste oplossingen. Om uit het impasse te komen moet je licht aan het einde van de tunnel zien. De beste remedie is hoop, geloof en moed. Ten tijde van het grijze communisme van de jaren ’70 eind vorige eeuw, werd de Polen hoop en moed ingeboezemd door de woorden van paus Johannes Paulus II, die zei: ‘Weest niet bang’. Dat was de beste empowerment ooit! We zijn te materialistisch en te lui geworden, we missen spirituele kracht.”
Robert Reijns interviewt tweewekelijks interessante en kleurrijke personen voor Nieuwwij.nl. Bovenstaande foto werd gemaakt door J. Futiakiewicz.
bron: Nieuwwij.nl
Gepubliceerd op Polonia.NL 04.06.2012
– Uitgever: STEP – Stichting van Poolse Experts in Nederland , lees meer over ons
Bezoek ons op social media en geef je mening:
Facebook –blijft op de hoogte en laat je commentaar achter
Twitter –volgt ons op Twitter
Leuk? Klik op het Facebook-logo in de rechter hoek van de website
