‘Praten over problemen rondom arbeidsmigratie is in Polen een taboe. Niemand vraagt zich af wat de gevolgen zijn van die arbeidsmigratie, voor de Polen in Nederland, voor het land Polen. In de media wordt er nauwelijks over gerept. De Poolse regering voelt zich geen eigenaar van de problemen. De markt doet zijn werk en de mensen piepen niet’, aldus M. Bos-Karczewska
INTERVIEW: ‘Praten over problemen rondom arbeidsmigratie is in Polen een taboe’
In hun thuisland zijn de problemen van Poolse migranten geen issue, zegt Malgorzata Bos-Karczewska in een gesprek met Hellen Kooijman in een themanummer over migratie van Donau – tijdschrift over Midden- en Zuidoost-Europa.
Malgorzata Bos-Karczewska
fot. J. Futiakiewicz / Polonia.nl
Malgorzata Bos-Karczewska staat op het punt om naar het Catshuis te vertrekken. ‘Ik moet voor het Catshuis staan en commentaar geven voor Politiek 24 van de NOS’, zegt de gewezen journalist. Sinds het PVV-meldpunt heeft Bos-Karczewska het er maar druk mee. Ze mag overal op komen draven om haar standpunt te geven en om de bizarre opstelling van Nederland uit te leggen. Ze maakt zich boos over het PVV-meldpunt en het gebrek aan aandacht voor de problemen die haar landgenoten ondervinden in Nederland. ‘Juist tijdens deze crisis komen uitzendbureaus en werkgevers steeds met beloftes van 5 dagen per week werken, maar uiteindelijk kunnen Polen maar 2 of 3 dagen werken. Ze krijgen bovendien slecht betaald, moeten daarvan ook vaak nog boetes en de hoge kosten van huisvesting betalen, sommigen maken zelfs schulden.’ De Nederlandse regering kwam pas vorig jaar met een plan voor de bestrijding van uitwassen in de uitzendsector. Maar, zo zegt ze, in thuisland Polen is er evengoed geen aandacht voor de problemen van Polen in Nederland.
Malgorzata Bos-Karczewska: ‘Toen in 2004 de arbeidsmarkten van onder meer Groot-Brittannië en Spanje opengingen, verschenen er in de Poolse media enorme succesverhalen van Polen die daar gingen werken. Over de problemen die er ontstonden was geen enkele discussie. En dat is nog steeds zo. Niemand vraagt zich af wat de gevolgen zijn van die arbeidsmigratie, voor de Polen in Nederland, voor het land Polen. In de media wordt er nauwelijks over gerept. De Poolse regering voelt zich geen eigenaar van de problemen van haar onderdanen in het buitenland. Step, de Stichting van Poolse Experts in Nederland, waar ik voorzitter van ben, is lid van de Unie van Poolse Gemeenschappen in Europa. De problemen zijn in heel Europa hetzelfde. Vorig jaar hebben we bij de Poolse regering een lange lijst van problemen op het gebied van onderwijs van Poolse migrantenkinderen en steun aan Poolse nieuwkomers in de EU neergelegd. Maar ze ondernemen niks.’
Hellen Kooijman: Wat is daar de reden voor?
Malgorzata Bos-Karczewska : ‘Het neo-liberale gedachtegoed. Er is een vrije markt en Polen zijn nu EU-burgers. Laat ze zichzelf maar redden, ‘eigen schuld, dikke bult’ zo is de gedachte. Vanuit Nederland wordt er geroepen dat er informatie in Polen zelf moet komen. Folders, een campagne om mensen in Polen te informeren wat er allemaal is in Nederland, ze überhaupt voor te bereiden op een vreemd land, met een andere cultuur, andere gewoontes en andere spelregels.’
En dat wordt nu niet gedaan?
‘De regie ontbreekt aan beide kanten. De markt doet zijn werk en de mensen piepen niet. De meeste Polen die naar Nederland komen worden in Polen geworven door Nederlandse uitzendbureaus. Als het tijdelijke contract is afgelopen, komen die Polen terug naar huis. Vaak hebben ze genoeg gespaard om een huis te kopen of op te knappen. Velen willen niet meer terug naar Nederland. Omdat ze hier uitgebuit worden of het niet leuk vinden. Uitzendbureaus werven daarom telkens nieuwe Polen, in alle uithoeken van het land,. En dan geldt: Hoe minder ervaren, hoe goedkoper.’
Uitzendbureaus geven geen informatie?
‘Niks, er zijn advertenties in kranten en 06-nummers. Ze delen folders uit, actieve agenten gaan zelfs langs de deuren. De Polen die nu geworven worden, waren vanuit zichzelf nooit naar het buitenland gegaan. Ze krijgen een folder waarin staat dat ze in drie maanden veel kunnen verdienen. Na aankomst in Nederland begint alle ellende.’
Maar waarschuwen de Polen die terugkomen niet voor de problemen in Nederland?
‘Veel Polen delen hun ervaringen in het buitenland niet. Soms verschijnen er artikelen in lokale kranten, ik heb zelf ook een bijdrage geleverd. Maar mensen lezen dat niet. Of ze denken: “dat overkomt mij toch niet”. Mensen schamen zich om te vertellen wat hen nu precies is overkomen. Familieleden denken dat het allemaal rooskleurig is in Nederland. En veel Polen die hier werken laten hun familie thuis in die waan.’
Wisselen Polen in Nederland onderling wel ervaringen uit?
‘Nauwelijks. De Polen die hier werken zijn zeer gesloten, ze wantrouwen iedereen,zijn bang voor concurrentie, bang dat ze hun baan verliezen, dat als ze hun mond open doen over de slechte omstandigheden ze onmiddellijk op straat komen te staan. Het is ieder voor zich. Dat is ook een beetje de Poolse mentaliteit. Bovendien weten ze niet hoe ze voor hun belangen kunnen opkomen, er zijn nauwelijks steunpunten voor deze groep arbeidsmigranten. Waar moeten ze met hun klachten terecht, als ze alleen Pools kennen?’
Hoe zou het beter kunnen, denk je?
‘Ik denk dat de uitzendbureaus meer verantwoordelijkheid zouden moeten nemen voor die mensen, een goede werkgever moeten zijn. Door juiste informatie over rechten en plichten te verstrekken. Door te zorgen voor goede arbeidsomstandigheden. En vooral door contracten te geven voor langere duur. Zodat er niet continue om de drie a vier maanden nieuwe mensen komen.’
Gaat dat gebeuren?
‘Minister Kamp (van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) wil de praktijken van malafide uitzendbureaus uitbannen. Uitzendbureaus willen niet in een slecht daglicht staan, dus ze voelen de druk. Maar ik heb er een hard hoofd in, want het is een booming business waar heel veel geld mee gemoeid is. En het is nog steeds zo dat Polen in Nederland betere kansen hebben – op werk, op een fatsoenlijk inkomen, op ontplooiing – dan in Polen zelf. Zolang dat nog zo is, blijven ze natuurlijk komen.’
En de laagbetaalde banen in Polen worden opgevuld door migranten van buiten Polen, vooral uit Oekraïne.
‘Ja, Oekraïners zijn ‘de Polen’ van Polen. Ze werken voor een hongerloontje van 1 euro per uur, voornamelijk in de landbouw en de bouw in het oosten van Polen. Hun positie is zwak, ze komen via werkvergunningen voor een halfjaar. Interessant is dat Polen nu vooral in de ban is van het ‘immigranten-issue’. Het land moet van de Europese Unie een immigratie- en integratiebeleid gaan voeren. Dat hebben ze nu niet. De immigratie naar Polen is zeer bescheiden. Een paar duizend vluchtelingen per jaar. Maar in 2030 gaat Polen vanwege de demografische teruggang kampen met een arbeidstekort. En daar wordt nu beleid op gemaakt. Daarbij wordt echter niet gekeken naar de problemen die landgenoten hebben als immigranten in het buitenland. Daar zou goed lering uit getrokken kunnen worden voor Polen als immigratieland. Maar een discussie daarover is taboe.’
Malgorzata Bos-Karczewska is voorzitter van STEP (Stowarzyszenie Ekspertów Polskich w Holandii) Stichting van Poolse Experts in Nederland. Ze is hoofdredacteur van Polonia.nl, het webportaal van de Poolse Gemeenschap in Nederland. Bos-Karczewska werkte voorheen als correspondent in Nederland van het Poolse dagblad Rzeczpospolita.
verschenen in: Donau. Tijdschrift over Midden- en Zuidoost-Europa, mei 2012, nr.1 / 2012
De nieuwe DONAU is uit. Thema: migratie – met artikelen over het taboe op arbeidsmigratie in Polen, migratiegelden in Albanie, Macedoniers die graag Bulgaar willen worden en nog veel meer.
Gepubliceerd op Polonia.NL 14.05.2012
– Uitgever: STEP – Stichting van Poolse Experts in Nederland , lees meer over ons
Bezoek ons op social media en geef je mening:
Facebook –blijft op de hoogte en laat je commentaar achter
Twitter –volgt ons op Twitter
Leuk? Klik op het Facebook-logo in de rechter hoek van de website
