Powieść „De draad en de vliegende naald” („Nić i lotna igła”) jest debiutem pisarskim Gerdien Verschoor.
Autorka studiowała historię sztuki w Lejdzie i Krakowie. W 1995 r. obroniła w Instytucie Sztuki PAN pracę doktorską o grupie polskich malarzy zwanych kapistami. W Polsce pracowała jako kurator sztuki w Muzeum Sztuki w Łodzi, następnie jako attache ds. kultury w ambasadzie Holandii w Warszawie. Zna język polski. Od 2005 r. jest dyrektorem CODART, międzynarodowej organizacji netwerkowej kuratorów sztuki holenderskiej i flamandzkiej. Obecnie pracuje nad drugą powieścią.
Gerdien Verschoor
„De draad en de vliegende naald”
Wydawnictwo Contact, Amsterdam
Lipiec 2011
cena 24,95 euro
ISBN 978 90 254 3666 7
Akcja książki rozgrywa się w Warszawie w trakcie jednej długiej nocy w Huize „Tajemnica” (Dom „Tajemnica”). Poznajemy tajemnice życia Julii Nowak i jej syna.
Osiemdziesięcioparoletnia Julia Nowak znajduje martwego syna Romana w jego pokoju. Śmierć zastała go przy porządkowaniu jego zbiorów. Julia najpierw dzwoni po ambulans, ale rozmyśla się. Całą noc spędza przy synu. Julia przywołuje zamazane obrazy i wyparte wspomnienia ze swego życia naznaczonego utratą najbliższych jej osób.
We wrześniu 1939 r., Julia jako 12-letnia dziewczyna ucieka z rodzicami i siostrą Niną przed Niemcami. Najpierw traci siostrę, potem na zesłaniu na Syberii ginie jej ojciec Jakub Neugeboren. Po wojnie wraca z matką z Syberii do Warszawy. Rozpoczyna nowe życie. Ale wkrótce traci mężczyznę, z którym spędza fantastyczną noc (ojciec Romana). Tamtej nocy w przypływie szczerości Julia odkrywa mu tajemnicę swego życia: swoje żydowskie pochodzenie, wojenne przeżycia oraz poczucie winy za utratę siostry. Te ostatnie zwierzenie przeraża go. Odchodzi bez słowa. Julia sama wychowuje syna, mieszkają razem.
Czuwając przy zmarłym synu, Julia wspomina jego dzieciństwo. Jako 9-latek założył w swoim pokoju muzeum pamiątek. Przypomina sobie jego internowanie w stanie wojennym w 1981 r. Sięga po tajemnicze zbiory Romana: czyta listy, ogląda zdjęcia, otwiera pudło z napisem: „Cudowne buty – 1943”, teczkę „Strach – 1968”. Powoli rysuje się obraz dziecka poszukującego prawdy o matce, syna cierpiącego z powodu nieznajomości ojca, Żyda przeżywającego traumę w komunistycznej Polsce.
Nad ranem, z wywiadu radiowego nagranego z synem (Roman jest dziennikarzem i wykłada historię kultury), Julia dowiaduje się, jak bardzo ją kochał. Czyta jego listy. I odkrywa tajemnicę jego życia: wszystko to, co ona chciała zapomnieć, syn chciał zachować w swoim muzeum. Dla Julii pamięć to bolesna strata.
„Wszystko, czego się dotknę, umiera lub znika z mojego życia. Nina. Mój ojciec. Mężczyzna, którego chcę od ponad 50 lat zapomnieć. Ty. Jedyna osoba, którą mogę dotknąć, to ja sama. Jestem uodporniona na moją truciznę. Nawet w momentach, kiedy sama chciałabym najlepiej umrzeć. Jak tej nocy” – mówi do siebie Julia.
Powieść emanuje tajemniczym nastrojem; myśli, emocje, domysły odgrywają ważną rolę. Autorka daje upust swojej fantazji, w powieść wkomponowana jest m.in. opowieść o szewcu z Gorzelca czy ta o aniele rzucającym kamienie.
Kompozycja książki powstała na podstawie cyklu siedmiu kantat „Membra Jesu Nostri” kompozytora Buxtehude (1639-1707), w którym każda kantata poświęcona jest części ciała ukrzyżowanego Jezusa. Powieść Verschoor składa się z siedmiu części, każda nawiązuje do części ciała syna Julii Nowak. Intrygujący tytuł książki pochodzi z wiersza „Życie, życie” rosyjskiego poety Arsenija Tarkowskiego.
Jest to rewelacyjnie napisana powieść, Verschoor zwraca uwagę na szczegóły, mistrzowsko rozwija akcję powieści i jej liczne intrygujące wątki, trzymając czytelnika w pełnym napięciu. Debiut pisarski Verschoor czyta się jednym tchem, a potem powraca i czyta jeszcze kilka razy.
Majstersztyk pisarski! Gorąco polecam.
Trzymam kciuki, aby książka ukazała się w Polsce.
Verschoor zadbała o wszystko. Teraz komunikuje się z czytelnikami poprzez stronę internetową: www.gerdienverschoor.nl
Autor: Małgorzata Bos-Karczewska
LINK
AANBEVOLEN: Het schrijversdebuut van Gerdien Verschoor “De draad en de vliegende naald”
Opublikowane w portalu Polonia.NL 17.11.2011, update 22.11.2011
Wydawca portalu: STEP – Stowarzyszenie Ekspertów Polskich w Holandii. Czytaj o nas
Lubisz nas? Kliknij ikonę Facebook w prawym górnym rogu strony
