„Polityka polonijna ma charakter konserwatywny i krótkoterminowy oraz marginalizuje migrantów zarobkowych” – red. naczelna Polonia.nl
Jak zmieniła się sytuacja Polonii w Holandii w dobie migracji zarobkowej? Jaka jest pozycja społeczno-gospodarcza Polaków w Holandii i jakie są tego konsekwencje? I przed jakimi wyzwaniami stoją władze RP w zakresie prowadzenia polityki polonijnej w dobie migracji zarobkowej. Na te i inne pytanie odpowiedziała red.naczelna Polonia.nl w Senacie RP, wskazując na brak społecznego wymiaru obecnej polityki i jej elitarność.
Redaktor naczelna portalu Polonia.nl Małgorzata Bos-Karczewska występowała dwukrotnie (18 marca i 20 maja br.) w Senacie w na posiedzeniach Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą.
Celem obu spotkań ekspertów zajmujących się zawodowo kwestiami Polonii i Polaków za granicą z senatorami była:
ocena bieżącej sytuacji Polonii i Polaków na świecie oraz refleksja nad kierunkami kształtowania przez państwo polskie polityki wobec Polaków za granicą i Polonii.
M. Bos-Karczewska, red. naczelna Polonia.nl
W skrócie – 2 przesłania do Senatu
- Główne problemy w Holandii to m.in. powiększająca się tzw. szara strefa, w której egzystuje około 40% niezarejestrowanych i tym samym pozbawionych jakichkolwiek praw i świadczeń Polaków. Najczęściej są to osoby niewykształcone, które wykonują krótkoterminowe prace pomocnicze i są zagrożone wykluczeniem społecznym. W interesie państwa polskiego jest wspieranie migrantów zarobkowych, np. poprzez dofinansowanie organizacji pozarządowych oraz kształcenie lokalnych liderów.
- Polityka polonijna ma charakter konserwatywny i krótkoterminowy oraz marginalizuje migrantów zarobkowych. Polityka polonijna powinna być dopasowana do specyfiki danego kraju i sprzyjać społecznej i ekonomicznej adaptacji Polaków za granicą, np. poprzez wspieranie organizacji społecznych.
Holandia
Na spotkaniu 18 marca br. redaktor naczelna zwróciła uwagę senatorów na kilka ważnych kwestii dotyczących Polaków w Holandii:
- Całkowicie nową strukturę Polonii w Holandii pod względem wieku, długości lat pobytu oraz pozycji zawodowej i dochodowej: 18% – w wieku 0-20 lat (14 tys.), 40% – mieszka krócej niż 6 lat (52 tys.)
- Pozycję społeczno-ekonomiczna: Słaba i krucha pozycja na rynku pracy, a sytuacja dochodowa podobna do migrantów niezachodnich
- Problemy ze społeczną adaptacją migrantów
- Problem wykluczenia społecznego i „niewidoczne ubóstwo”, które w szczególności dotyczy ok. 40% niezarejestrowanych Polaków w aglomeracjach miejskich jak Haga, Rotterdam.
Problem wykluczenia społecznego i „niewidoczne ubóstwo”
W Hadze mieszka 7,5 tys. zarejestrowanych Polaków, szacuje się, że w mieście przebywa ok. 30 tys. Polaków. Ok. 40% niezarejestrowanych Polaków żyje na marginesie społecznym (dane fundacji IDHEM w Hadze). Sytuacja jest podobna w Rotterdamie. Osoby te były w kraju też zagrożone wykluczeniem społecznym.
Polacy ci znajdują się w „pułapce biedy”, mieszkają w Holandii nawet po 6 – 8 lat. Żyją na marginesie społecznym, pracując dorywczo na kontraktach zerowych i/lub na czarno, mają długi, często zmieniają miejsce zamieszkania (uciekając przed spłatą czynszu czy innym długiem).
Osoby niezameldowane w Holandii nie nabywają prawa do większości zabezpieczeń socjalnych i do pomocy instancji holenderskich. Osoby te w przypadku powrotu do Polski nie mają praw nabytych do żadnych świadczeń ani emerytury.
Polityka polonijna – nowe wyzwania
Na posiedzeniu senackiej Komisji 20 maja br. M. Bos-Karczewska red. naczelna Polonia.nl odpowiedziała na dwa pytania:
- Czy obecna polityka polonijna zdaje egzamin anno 2014, w erze mobilności pracowników, erze transnarodowości oraz w sytuacji rosnącej polskiej emigracji osiedleńczej w państwach UE?
- Jaka będzie Polonia w UE za 10-15 lat – asset czy liability dla Polski (aktywem czy ciężarem)?
Obecna polityka polonijna
jest z założenia i z tradycji polityką historyczną, tożsamościową oraz elitarną. Ma charakter utylitarny, ma przynosić polityczny zysk dla kraju.Adresatami polityki polonijnej są de facto jednostki z wybranych elit, które są „nieformalnym ramieniem MSZ” (za M. Garapichem) realizujące strategiczny cel departamentu/rządu w ramach public diplomacy tj. promocji Polski oraz polskiej racji stanu i polityki zagranicznej w krajach zamieszkania.
Skutkiem ubocznym tejże polityki jest nierówność społeczna i wykluczenie z niej tysięcy Polaków w krajach UE – migrantów zarobkowych, tych mniej uprzywilejowanych.
Zdaniem Bos-Karczewskiej nastał czas na nową politykę wobec Polonii i Polaków – wzbogacenie jej o nowy jej wymiar tj. społeczną politykę na rzecz adaptacji emigrantów zarobkowych.
„Przyłączam się do apelu dr Michała Garapicha: polityka ta powinna być polityką społeczną par excellance, która dotyczy wszystkich obywateli RP za granicą” powiedziała.
Skuteczna polityka polonijna powinna sprzyjać społeczno-gospodarczej adaptacji polskich emigrantów tak, by wykorzystać ich potencjał intelektualny, zawodowy, by mogli iść do góry (upward mobility), co z kolei umocni kondycję Polonii, by ta pełniła pożądaną przez władze RP rolę wartości dodanej.
Do tego konieczna jest smart policy państwa polskiego na rzecz wyzwalania i kanalizowania energii emigrantów poprzez promowanie i współfinansowanie nowego typu NGO. Chodzi o organizacje pozarządowe jako katalizatory zmian, inkubatory promujące nowe wzorce, inicjujące zmiany (kickoff) i generujące efekty mnożnikowe, dające instrumenty, by migranci mogli dalej sami polepszać swoją pozycję. Ogromna skala wyzwań wymaga profesjonalizacji organizacji polonijnych tak, by były to struktury trzeciego sektora współpracujące z lokalnymi organizacjami kraju zamieszkania i umiejące pozyskiwać fundusze z różnych źródeł. To zadanie dla PP, by stymulować taką ścieżkę rozwoju.
Postulowała o zmiany w zakresie realizacji polityki polonijnej podkreślając znaczenie przejrzystości zasad i rolę mediów.
Skuteczna realizacja polityki wymaga, by reguły gry były przejrzyste, cele i kryteria znane, tak by stymulowały emigrantów do działania, innym wskazywały drogę, a jeszcze innym dawały feedback. Należałoby uskutecznić wymianę doświadczeń i dobrych praktyk w skali danego państwa jak i wśród Polonii w Europie. Powinna być także dopasowana do specyfiki danego kraju (np. w planie rządowym Holandia zaszeregowana jest do Skandynawii). W polityce polonijnej ważną rolę powinny odgrywać media polonijne jako środek przekazu i oddziaływania na emigrantów poprzez kampanie informujące polskich migrantów o realiach pobytu w danym kraju.
Dlaczego konieczna jest modernizacja polityki polonijnej? – Argumenty
Kondycja migrantów zarobkowych w krajach UE jest nie tylko ważna ze względu na moralny obowiązek troski państwa o swoich obywateli, ale jest ona także ważna dla wizerunku Polski w UE oraz dla budowania tkanki europejskiej a także w kontekście postulowanych powrotów do kraju i zmian demograficznych w Polsce. Ten ostatni aspekt demograficzno-ekonomiczny wzmacnia tylko poczucie pilności udoskonalenia obecnej polityki polonijnej.
referaty (PDF)
M. Bos-Karczewska, „Polska migracja zarobkowa w Holandii- Senat RP 18-3-2014, posiedzenie nr 58, 18.03.2014
M. Bos-Karczewska, „TEZY do dyskusji Polonia w UE a nowa polityka polonijna RP – Senat RP 20-5-2014„, posiedzenie nr 60, 20.05.2014
Opublikowane na portalu Polonia.NL 03.07.2014 © Polonia.nl
– Wydawca portalu: STEP – Stowarzyszenie Ekspertów Polskich w Holandii. Czytaj o nas
Odwiedź nas w sieci:
Polub portal Polonia.nl na Facebooku! https://www.facebook.com/pages/PoloniaNL/107304532675279
Facebook – bądź na bieżąco, komentuj nasze wpisy
Twitter – Jesteśmy też na Twitterze
