
Zbliża się kolejna, już 74 rocznica bitwy pod Axel, miejscowości w prowincji Zelandia. Brali w niej udział i na holenderskiej ziemi oddali życie również polscy żołnierze. Zapraszamy naszych rodaków do udziału w uroczystościach upamiętnienia ich ofiary – 21 września w Axel.
We wrześniu 1944 roku polscy żołnierze z 10. pułku dragonów, wchodzącego w skład 10 Brygady Kawalerii Pancernej z 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka, otrzymali ważne zadanie zdobycia miejscowości Axel, a następnie portu Terneuzen, co otwierało dostęp do lewego brzegu Skaldy. Miało to ułatwić dalsze działania wojsk kanadyjskich w Zelandii w rejonie Breskens, Beveland i Walcheren.
Polecamy: Jest milion euro na budowę Memoriału im. gen. Maczka w Bredzie!
Znaczenie bitwy pod Axel
Małe miasteczko Axel leży niedaleko granicy z Belgią, w gminie Terneuzen. Walki, które tutaj toczyły się od 16 do 20 września 1944 r., były bardzo krwawe, a o skali ich trudności świadczy fakt, że zmagania wojenne w tym regionie trwały aż do 8 listopada.
Polacy zmusili 712 Dywizję Piechoty do ucieczki wpław przez Skaldę. Zwycięstwo Polaków dało przyczółek i ułatwiło dalsze działania 1 Armii Kanadyjskiej w rejonie ujścia zachodniej odnogi Skaldy. Kanadyjczycy musieli zmagać się nie tylko z dobrze ufortyfikowanym przeciwnikiem, ale również z wybitnie wówczas deszczową pogodą.
Dzięki przejęciu kontroli nad ujściem Skaldy, do portów belgijskich z Antwerpią na czele mogły zawijać statki i okręty z zaopatrzeniem wojennym dla walczących sił sprzymierzonych.
Polecamy: Pamięć o Brygadzie gen. Sosabowskiego – obchody w Driel 22 września 2018
Warto pamiętać o tym, że zwycięska bitwa była wyłącznie dziełem polskich żołnierzy, bez wsparcia lotnictwa aliantów, które było zaangażowane w toczącej się właśnie operacji Market-Garden.
Most „Gdynia”
Dzisiaj myśląc o tamtych wydarzeniach, wspominamy pamięć 25 polskich żołnierzy, którzy polegli podczas ostrzału artylerii niemieckiej w czasie budowy mostu saperskiego, który służył przeprawie bojowych wozów pancernych przez kanał Axel-Hulst. Polacy nazwali most „Gdynia”.
Holendrzy wdzięczni za wyzwolenie ich miasta upamiętnili ten fakt pomnikiem oznaczającym miejsce istnienia mostu saperskiego, a najbliższy most drogowy na kanale Axel – Hulst nazwali „ Gdynia bridge”. Tablica na nim umieszczona przypomina historię z września 1944 roku. Zaraz obok znajduje się muzeum.
Upamiętnienie – uroczystości
W piątek 21 września o godz. 13.30 w Axel rozpoczną się uroczystości upamiętniające bitwę i polskich żołnierzy, którzy stracili w niej życie. Będą miały miejsce pod Polskim Krzyżem nad kanałem Axel – Hulst (Hulsterseweg) , gdzie zostaną złożone kwiaty i wieńce.
Następnie o godz. 16.30 ceremonia upamiętnienia ofiary Polaków przeniesie się na cmentarz wojskowy w Axel przy Burchtlaan.
Serdecznie zapraszamy naszych rodaków do wzięcia udziału w tych uroczystościach, ażeby oddać hołd tym, którzy walcząc za wolność waszą i naszą wpisali się do historii Holandii, wzbudzając wdzięczność i szacunek.
Fot. archiwum redakcyjne
Oprac. Ewa Grochowska, na podstawie materiałów organizatorów uroczystości.