4 maja Holandia oddaje cześć wszystkim Holendrom – obywatelom i żołnierzom – poległym w Holandii i na świecie w II wojnie światowej oraz w misjach pokojowych – pisze M. Bos-Karczewska redaktor naczelna Polonia.NL.
Dodenherdenking (Dzień Poległych) ma swój odpowiednik:
- we Francji – Jour du Souvenir lub L’Armistice – Dzień Rozejmu na froncie zachodnim 11 listopada 1918 r.,
- w Wielkiej Brytanii – Rememberance Day (Dzień Pamięci – druga niedziela listopada) dla uczczenia pamięci poległych żołnierzy w obu wojnach światowych,
- w USA – Memorial Day (ostatni poniedziałek maja) – dla uczczenia pamięci wszystkich poległych amerykańskich żołnierzy.
- W Polsce niestety nie mamy takiej tradycji. Warto się zastanowić, dlaczego?
Tradycja
Tradycja Dodenherdenking sięga roku 1946 r., od tego czasu corocznie 4 maja Holendrzy spontanicznie oddają hołd poległym w latach 1940-1945 obywatelom Holandii i działaczom holenderskiego ruchu oporu. Obchodom przyświecała idea: „geen viering zonder herdenking” – „upamiętnijmy, potem świętujmy (wyzwolenie 5 maja – red. MBK)”.
Godz. 20.00 – dwie minuty ciszy
W Holandii uroczystości Dnia Poległych odbywają się w prawie każdej gminie, ich organizatorem sa lokalne obywatelskie Komitety Pamięci 4-5 maja. Od godz. 18-tej do 21.10 flagi są opuszczone do połowy masztu. Odbywają się marsze milczenia. O godzinie 20.00, w całym kraju, zarządza się dwie minuty ciszy – ustaje wszelki ruch uliczny. Pod pomnikami, na cmentarzach składa się wieńce i kwiaty, rozbrzmiewa hymn Holandii.
Centralne obchody
Dodenherdenking, Dnia Poleglych, 4 maja odbywają się od 1956 r. na placu Dam w Amsterdamie z udziałem królowej, która składa wieniec w imieniu narodu Holandii, oraz przedstawicieli rządu, holenderskiego ruchu oporu, różnych organizacji i grup społeczeństwa Holandii. Uroczystość jest transmitowana na żywo przez telewizję publiczną.
Liczba ofiar rośnie
Z biegiem czasu liczba ofiar, którym oddaje się cześć, rośnie. Od 1961 roku na centralnych obchodach 4 maja Holandia składa także hołd holenderskim żołnierzom poległym w innych operacjach wojskowych np. w Indiach Holenderskich czy misjach pokojowych (np. w Libanie, Bośni i Afganistanie). Od 1988 r. nacisk kładzie się na edukacyjny charakter samych obchodów.
Ponadto od 2000 roku uroczystości na placu Dam mają charakter wyłącznie narodowy, nie zaprasza się cudzoziemców ani przedstawicieli państw alianckich, których żołnierze polegli wyzwalając Holandię: USA, W. Brytania, Kanada i Polska. W miastach wyzwolonych przez Polaków jak np. w Bredzie od lat oddaje się cześć polskim żołnierzom. Za to w niektórych przygranicznych miejscowościach na lokalne obchody 4 maja zaprasza się wyjątkowo także przedstawicieli Niemiec. Po raz pierwszy w tych obchodach wziął udział ambasador Niemiec – w miejscowości Venray w 1998 r.
Wyzwolenie Holandii rozpoczęło się operacją powietrzno-desantową Market Garden (17 września 1944). 8 lutego 1945 ruszyła druga aliancka ofensywa prowadzona w Holandii przez 1 Armię Kanadyjską. Łącznie walkę o wolność Holendrów 13 tys. alianckich żołnierzy przypłaciło życiem. Byli to głównie Kanadyjczycy (7600), Amerykanie, Brytyjczycy i Polacy.
5 maja – Bevrijdingsdag
Dzień kapitulacji Niemiec w Wageningen 5 maja 1945 r. obchodzony jest w Holandii jako Bevrijdingsdag (Dzień Wyzwolenia).
W Polsce obchodzimy Dzień Zwycięstwa. Obecnie jest to 8 maja, do 1989 r. był to 9 maja – dzień zwycięstwa Armii Czerwonej w Berlinie, był świętem państwowym- dniem wolnym od pracy w PRL (1946-1990). Świętowano zwycięstwo nad faszyzmem i wyzwolenie kraju przez Armię Czerwoną i Ludowe Wojsko Polskie spod okupacji hitlerowskiej.
Alianckie cmentarze w Holandii
- Amerykański cmentarz wojenny w Margraten
Margraten 30.04.2010, fot. A. Slupik
30 maja – w przeddzień Memorial Day/amerykański Dzień Pamięci – ambasada USA organizuje corocznie uroczystości na amerykańsko-niderlandzkim cmentarzu w Margraten (Limburgia) – 8302 groby, aby oddać cześć amerykańskim żołnierzom poległym w II wojnie światowej. W tym roku udział weźmie także ambasador RP.
Cmentarzem opiekuje się American Battle Monuments Commission założona w 1923 r., która zarządza amerykańskimi cmentarzami wojskowymi na całym świecie.
- Brytyjskie cmentarze
W Holandii jest 16 brytyjskich cmentarzy wojskowych, wszystkie cmentarze w 140 krajach świata maja ten samy wygląd zgodnie z zaleceniami Commonwealth War Graves Commission.
- Kanadyjskie cmentarze
W Holten (1355 grobów), Bergen op Zoom (1118) i Groesbeek (2338), opiekuje się nimi kanadyjskie ministerstwo ds. Weteranów.
Brytyjski wojskowy cmentarz w Oosterbeek, fot. M. Bos-Karczewska
- Groby polskich żołnierzy są rozsiane po całej Holandii, zobacz gdzie są w Holandii
Największym skupiskiem polskich grobów jest Polski Honorowy Cmentarz Wojskowy przy Ettensebaan w Bredzie – 157 mogił, gdzie spoczywa 161 żołnierzy, głównie z Pierwszej Polskiej Dywizji Pancernej. W 23 grudnia 1994 r. tu znalazł wieczny spoczynek ich generał Stanisław Maczek. Cmentarzem zarządza holenderska Fundacja Opiekująca się Grobami Wojennymi (Oorlogsgravenstichting), założona w 1946r.
autor: M. Bos-Karczewska
LINKI
- Remembrance Day and Liberation Day in the Netherlands
- Herinneringen van D. Podgorski (soldaat van generaal Maczek):’Ik wil het testament van de gevallenen doorgeven’
Opublikowane w portalu Polonia.NL 04.05.2010, update 03.10.2010
Wydawca portalu: STEP – Stowarzyszenie Ekspertów Polskich w Holandii. Czytaj o nas
