Op zondag 17 april om 16.00 uur wordt in de Gang de tentoonstelling In
een Poolse Polder. Een minderheid op drift geopend. Deze bijzondere
tentoonstelling wordt door onze gemeente en de doopsgezinde Stichting
Nederland-Polen samengesteld. Wellicht weet u – en dan weet u veel meer
dan de gemiddelde Nederlander – dat er in het verleden vele
Nederlanders om economische en gods-dienstige redenen naar de
Wisla-delta zijn geëmigreerd, die aan de Oostzee in het huidige Polen
ligt.
Al in de dertiende eeuw is in dat gebied het stadje Holland gesticht!
Onder de Poolse koningen ontstond in deze vruchtbare delta een tolerant
klimaat waar emigranten zeer welkom waren. In de zestiende eeuw trokken
veel om het geloof vervolgde doopsgezinde Nederlanders naar Polen om
daar een ongestoord leven te leiden. Onder hen vele Haarlemmers. Het
beroemde dagboek van Eduard Toens, dat in de archiefkluis ligt van onze
gemeente, geeft ons vele voorbeelden van de eeuwenlange betrekkingen
tussen de Haarlemse en de Poolse doopsgezinden. Dit voorjaar verschijnt
er een geannoteerde editie van dit bijzondere dagboek. Een goede reden
om juist dit voorjaar een tentoonstelling te wijden aan de doopsgezinde
aanwezigheid in de Wisla-delta, een door Nederlanders ingepolderd
gebied dat erg veel gelijkenis vertoont met onze oude polders zoals de
Beemster en de Schermer.
In de tentoonstelling wordt verteld over het leven van deze
doopsgezinde minderheid in de Wisla-delta. Via hun handelsactiviteiten,
hun manieren van wonen en hun kleding zien we hoe deze mensen zich
deels aanpasten aan hun nieuwe omgeving en deels vasthielden aan hoe
zij het thuis gewend waren. We zien hoe hun doopsgezinde vermaningen op
die van ons blijven lijken. En we leren hoe deze mensen eeuw na eeuw
huis en haard moesten verlaten omdat zij als minderheid niet meer
geaccepteerd werden.
Het bijzondere van deze tentoonstelling is dat zij niet alleen ons
Nederlanders informeert over het feit dat wij al heel eeuwen geleden
migranten onder ons hadden, maar ook dat de Polen weer leren over die
Nederlands-doopsgezinde migranten die na de Tweede Wereldoorlog
allemaal gedwongen hun leefgebied hebben verlaten.
Na de eerste Poolse deling van 1772 moesten de inwoners van de
Wisla-delta Duits worden. Dat ging de Doopsgezinden toch beter af
dan
de Polen. Polen werd uiteindelijk geheel opgedeeld door Duitsland,
Rusland en Oostenrijk. Na de Eerste Wereldoorlog, toen Polen opnieuw
werd gesticht met omstreden grenzen. Daarbij kwam de Wis_a-delta onder
bestuur van de Volkerenbond. De sfeer in dat gebied wordt goed
beschreven in “Der Blechtrommel” van Günter Grass. In 1933 kreeg de
NSDAP daar de absolute meerderheid. Na 1944 ontstonden nieuwe grenzen
en volgde een volksverhuizing. De wegtrekkende Duitsers en
doopsgezinden werden vervangen door Polen uit de oostelijke gebieden,
die onder een Sovjet-republiek gingen vallen.
In hun landschap zijn nu nog vele overblijfselen te vinden van de
vroegere doops-gezinde be-woners. De tentoonstelling zal in Gdansk
(Dantzig) te zien zijn en tenslotte per-manent in het Poolse Nowy Dwór
komen te staan. De tentoonstelling heeft als doel de betrekkingen
tussen de twee landen en met name tussen de doopsgezinden en de huidige
Poolse bevolking weer aan te halen. Daarom is deze tentoonstel-ling
'laag-drempelig’. Je hoeft niets te weten van de doopsgezinde
geschiedenis om de-ze tentoonstelling te kunnen bekijken. Het is een
tentoonstelling over een doopsgezinde min-derheid voor Nederlanders en
Polen en zal voor iedereen, doopsgezind of niet, leuke
wetens-waardigheden bevatten. De tentoonstelling is bovendien vooral
leuk om te zien en daar-om aan iedereen zeer van harte aanbevolen.
De opening zal worden verricht door de heer J. Th. Hoekema, ambassadeur
voor Internationale Culturele Samenwerking. Drs. Lucia Thijssen zal een
korte inleiding op de expositie geven. Het ensemble Herenvocaal o.l.v.
cantor Jan Marten de Vries zingt enige Platdietse liederen.
Voor de opening zal de kerkingang Frankestraat 24 worden gebruikt en zal de ingang aan de Grote Houtstraat gesloten zijn.
Voor het publiek is de tentoonstelling op woensdag tot en met zaterdag
geopend van 13.30 tot 16.30 uur. De eerste openingsdag is 20 april.
Aan de vooravond van de tentoonstelling zal op 5 april 2005 een
inleiding worden gehouden door onze emeritus predikant Arno Thimm, die
als doopsgezinde in de Wis_a-delta is geboren. De avond begint om 20.00
uur en wordt gehouden in de bibliotheek van de kerk, ingang
Frankestraat 24.
Nadere inlichtingen bij:
B. Bach, voorzitter culturele commissie, tel. 023 – 5252833 en
H. ten Cate, lid commissie Pers en Publiciteit, tel. 023 – 5354388, e-mail: info@vdgh.org
of op onze website www.vdgh.org
