62. Herdenking: Onthulling bord Sosabowskiwaard op 15.09.2006
• „Przez wszystkie minione lata rola Polaków w Bitwie o
Arnhem była niedoceniana. Sytuacja ta uległa obecnie zmianie wskutek
holenderskiej rehabilitacji. To miejsce jest symbolem tego uznania” z przemówienia burmistrza Renkum.
• „Al die jaren de achter ons liggen is de rol van de Polen
ondergewaardeerd geweest. Door het Nederlandse eerherstel, is daar nu
een eind aan gekomen. Deze plek is een symbool van die erkenning.”- uit
de toespraak van de burgemeester van Renkum.
• „For the past decades the role of the Polish has been
undervalued. The Dutch rehabilitation has ended that. This place is a
symbol of that recognition.” – form the speech by Burgomaster of Renkum.
Przemówienie Pieta Bruinooge, burmistrza Gminy Renkum z
okazji nadania imienia i odsłonięcia tablicy z nazwą „Polder Generała
Sosabowskiego”, Oosterbeek, 15 września 2006 r., godz. 16.30
Szanowni członkowie rodziny Sosabowski, Ekscelencje, Wyzwoliciele,
Panie i Panowie, Zaproszeni Goście, członkowie Rady Gminy i wszyscy
obecni!
Ogromnie się cieszę z obecności wśród nas Rodziny Sosabowskich.
Rehabilitacja Waszego Dziadka i Pradziadka stanowi dla Was sprawę
najwyższej wagi. Musiało, niestety, odejść kilka generacji, aby
rehabilitacja mogła stać się faktem.
Dla Waszego Dziadka i
Pradziadka Stanisława ogromnym zawodem musiało być doświadczenie
całkowitego niedoceniania. Postawiono mu również zarzut spowodowania
klęski Bitwy o Arnhem. Tej krzywdy nie jesteśmy już w stanie
zrekompensować.
Jako potomkowie mogliście w ciągu minionych
miesięcy przeżyć satysfakcję, która w istocie należała się Jemu.
Dzisiejsza uroczystość stanowi część tego spóźnionego uznania.
Stoimy
w pięknym miejscu rozlewiska, polderu Renu. Tędy biegła droga, którą
przedostała się przez Ren z Driel do Oosterbeek duża grupa polskich
spadochroniarzy. Przybyli oni, aby udzielić pomocy angielskim
towarzyszom walki.
Wrześniowe dni pamiętnego roku 1944 są głęboko
wyryte w pamięci weteranów. Byliście uczestnikami zdarzeń, które miały
miejsce w ciągu tych zawikłanych i strasznych dni. Dziś, dokładnie 62
lata po tamtych wydarzeniach, znaleźliśmy się tu razem, aby dokonać
uroczystego nadania temu miejscu imienia. Przez nadanie tej ziemi
imienia Gmina Renkum pragnie okazać swoją wdzięczność Generałowi
brygady Stanisławowi Sosabowskiemu i jego żołnierzom.
Przez
wszystkie minione lata rola Polaków w Bitwie o Arnhem była
niedoceniana. Sytuacja ta uległa obecnie zmianie wskutek holenderskiej
rehabilitacji. To miejsce jest symbolem tego uznania.
Proszę Macieja i Jeremiego Sosabowskich o zawieszenie / odsłonięcie tablicy z opisem wydarzeń.
Życzę nam wszystkim, abyśmy ofiary złożonej przy wyzwalaniu Holandii przez Polaków nigdy nie zapomnieli.
Serdecznie dziękuję za przybycie Państwa na tę uroczystość.
Toespraak burgemeester van Renkum Piet Bruinooge bij de onthulling bord Sosabowskiwaard op 15.09.2006 te Oosterbeek
Familie Sosabowski, Excellenties, bevrijders, dames en heren
genodigden, raadsleden en andere belangstellenden een hartelijk welkom
aan u allen,
Ik ben heel blij de familie Sosabowski hier te mogen begroeten. Het
eerherstel van uw grootvader en overgrootvader is voor u van
ongelooflijk groot belang. Helaas zijn er generaties voorbij gegaan
voordat het zover was.
The Sosabowski family, your Excellencies, liberators, guests, councillors, ladies and gentlemen, a warm welcome to you all.
It
gives me great pleasure to be able to welcome the Sosabowski family
here today. It is incredibly important to you that the honour and
reputation of your grandfather and great-grandfather be restored.
Unfortunately, it has taken generations for it to happen.
Het moet
voor uw groot- en overgrootvader Stanislaw een geweldige teleurstelling
zijn geweest om na de oorlog volledig miskend te worden. Zelfs is hem
het falen van de Slag om Arnhem verweten. We kunnen het niet meer
goedmaken.
U als nabestaanden hebt de afgelopen maanden de
genoegdoening gehad, die in wezen hem had toe behoord. Deze gelegenheid
maakt onderdeel uit van die erkenning.
It must have been a
tremendous disappointment for your grandfather and great-grandfather
Stanislaw to have been so completely misjudged after the war. He was
even blamed for the failure of the Battle of Arnhem. We cannot put that
wrong right.
You, his next of kin, have in recent months received
the reparation he had been entitled to. This ceremony is part of that
recognition.
We staan hier in op deze prachtige plek in de
uiterwaarden. Vlakbij de plaats waar een grote groep Poolse
parachutisten vanuit Driel de Rijn overstaken. Zij kwamen hun Britse
strijdmakkers in Oosterbeek te hulp.
We are here in a beautiful
part of the forelands. Near the place where a large group of Polish
paratroopers crossed the Rhine from Driel. They came to help their
British comrades in arms in Oosterbeek.
Bij de veteranen staan de
dagen in september 1944 in het geheugen gegrift. U was er toen bij
tijdens die verwarrende en verschrikkelijk dagen. Nu precies 62 jaar
later staan we hier met elkaar om de naamgeving van dit stuk grond
officieel te maken. Met deze naamgeving wil de gemeente Renkum haar
erkentelijkheid voor Generaal-Majoor Sosabowski en zijn mannen betuigen.
Those
days of September 1944 are firmly fixed in the memories of all the
veterans here today. You were there then, during those
horrendous, confusing days. Now, exactly 62 years later, we are
gathered here to officially name this plot of land. In so doing the
municipality of Renkum wants to express its gratitude to General-Major
Sosabowski and his men.
Al die jaren de achter ons liggen is de
rol van de Polen ondergewaardeerd geweest. Door het Nederlandse
eerherstel, is daar nu een eind aan gekomen. Deze plek is een symbool
van die erkenning.
For the past decades the role of the Polish has
been undervalued. The Dutch rehabilitation has ended that. This place
is a symbol of that recognition.
Mag ik Michael en Jeremy
Sosabowski vragen om het bord met daarop de uitleg van de
gebeurtenissen op zijn plaats te hangen/het bord te onthullen.
May I ask Michael and Jeremy Sosabowski to hang/unveil the plaque describing what happened.
Ik spreek de wens uit dat wij de offers die de Polen brachten bij de bevrijding van Nederland nooit zullen vergeten.
May we never forget the sacrifices the Polish made to help liberate the Netherlands.
Hartelijk dank voor uw komst.
Thank you all for attending.
Tekst na tablicy:
Polder Generała Sosabowskiego nazwany został imieniem gen. bryg. S.F. Sosabowskiego (8 maja 1892 – 25 września 1967)
Po
rozpoczęciu operacji „Market Garden” dnia 17 września 1944 r. została
dnia 21 września 1944 r. – wiele później niż zaplanowano – włączona do
Bitwy o Arnhem polska 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa. Jej dowódcą
był gen. bryg. Stanisław Franciszek Sosabowski. Rozkaz brzmiał:
wzmocnić okrążoną w międzyczasie w Oosterbeek brytyjską 1 Dywizję
Powietrzno-Desantową. Wielka część brygady wylądowała koło Driel, na
południowym brzegu Renu. Z powodu braku łodzi tylko nielicznym udało
się dotrzeć do Anglików na północnym brzegu rzeki. Pozostali
utrzymywali otwartą trasę ewakuacji dla spadochroniarzy w potrzebie.
Alianci nie zdołali zdobyć mostu w Arnhem i Bitwa o Arnhem zakończyła
się, niestety, niepowodzeniem.
Niepowodzenie to przypisano przede wszystkim Sosabowskiemu z uwagi
na jego pochodzenie oraz jego mało dyplomatyczne zachowanie. Został on
pozbawiony dowodzenia brygadą, przeniesiony na inne stanowisko, a
następnie zwolniony ze służby ze względów oszczędności budżetowych.
Pomimo tego wielu było przekonanych o odwadze dowiedzionej przez
generała i jego żołnierzy. Na rehabilitację ze strony państwa
holenderskiego przyszło długo czekać. 31 maja 2006 r. Jej Królewska
Mość Królowa Beatrix przyznała generałowi pośmiertnie Brązowego Lwa.
Sztandar jego brygady spadochronowej został udekorowany Wojskowym
Orderem Willema.
Tekst op het bord:
De Generaal Sosabowskiwaard is genoemd naar generaal-majoor S.F. Sosabowski (8 mei 1892 – 25 september 1967)
Na
de start van operatie 'Market Garden’ op 17 september 1944 werd – veel
later dan gepland – op 21 september de eerste Poolse Onafhankelijke
Parachutistenbrigade ingezet bij de Slag om Arnhem. Hun commandant was
generaal-majoor Stanislaw Franciszek Sosabowski. De opdracht luidde:
versterken van de inmiddels omsingelde 1st Britisch Airborne Division
bij Oosterbeek. Een flink deel van de brigade landde bij Driel, ten
zuiden van de Rijn. Bij gebrek aan boten konden slechts enkelen de
Britten bereiken aan de noordzijde van de rivier. De overigen hielden
ter plekke een ontsnappingsroute open voor de Airbornes in nood.
De geallieerden konden de brug bij Arnhem niet veroveren en de Slag om Arnhem mislukte jammerlijk.
Dit
falen werd met name Sosabowski verweten; zijn nationaliteit en weinig
diplomatieke optreden speelden hem daarbij parten. Hij werd van zijn
commando ontheven, overgeplaatst en wegbezuinigd. Desondanks waren
velen overtuigd van de getoonde moed van de generaal en diens
manschappen. Eerherstel door de Nederlandse staat heeft lang op zich
laten wachten. Op 31 mei 2006 verleende H.M. Koningin Beatrix hem
postuur de Bronzen Leeuw. Het vaandel van zijn parachutistenbrigade
werd gedecoreerd met de Militaire Willemsorde.
