De reactie op de column van J. Blokker “Het normale Europa” (de
Volkskrant 30.05) van Malgorzata Bos-Karczewska – publicist en
voorzitter van Stichting van Poolse Experts (STEP) in Nederland.
Het is ook op 8.06 in de Volkskrant gepubliceerd.
“Blokker kent geschiedenis van Polen niet”
De column van Jan Blokker ‘Het normale Europa’ (Binnenland, 30 mei
jl.) staat bol van de stereotypen. Hij illustreert de stelling van NRC Handelsblad-columniste Elsbeth Etty dat Nederlanders kampen met een gebrek aan historisch besef – zeker waar het gaat om Midden-Europa, voeg ik daaraan toe.
Ieder land kent hoogte- en dieptepunten in zijn geschiedenis. Dat geldt zowel voor Polen als voor Nederland.
Waarom associeert Blokker Polen vooral met de Holocaust? Simpelweg
omdat de nazi’s op het grondgebied van Polen hun grootste
vernietigingskampen hadden neergezet en daar de meeste mensen – vooral
joden maar ook anderen, onder wie Polen – hebben vermoord.
De beschuldigingen van lafheid en gebrek aan democratische principes
vind ik volstrekt misplaatst. Onlangs in Wageningen, bij het defilé van
de veteranen, vroeg een jonge Nederlander zich af: wat doen die Polen
hier eigenlijk?
Polen was toch bezet land, net als Nederland, hoe kon het dan een
leger hebben en Nederland helpen bevrijden? Zijn geschiedenisboeken van
school boden geen antwoord. Ook een bezoek aan de bibliotheek leverde
niets op.
Uiteindelijk kreeg deze jonge Nederlander een boekje over de
bijdrage van de Polen aan de bevrijding van Nederland in handen. Toen
hij verder op internet ging zoeken zag hij dat in de tweede
wereldoorlog aan de verschillende fronten van Europa in totaal 850
duizend Poolse soldaten zijn gesneuveld (naast 405 duizend Amerikanen,
271 duizend Britten en 210 duizend Fransen).
De tragiek is dat deze grote offers hun doel misten – een vrij en onafhankelijk Polen! Polen kwam ongewild aan de verkeerde kant van het IJzeren Gordijn te liggen. Polen werd niet bevrijd maar door de Sovjets bezet. Twee miljoen Polen zijn door Stalin naar de Goelag-Archipel gestuurd en niet teruggekomen.
Zijn onafhankelijkheid heeft Polen in de jaren tachtig van de vorige
eeuw bevochten, met vreedzame middelen. Komende zomer is het 25 jaar
geleden dat de vrije vakbeweging (en emancipatiebeweging) Solidarnosc
opkwam en het communistische regime tot belangrijke concessies dwong.
Dat heeft in 1989 geleid tot de omwenteling die ook de Berlijnse muur deed vallen. Met veel Zivilcourage heeft Polen zichzelf van het communisme bevrijd en de uitdaging opgepakt om een democratie en een markteconomie in te voeren.
Wat veel Polen (nog) missen, is ervaring met het samenleven met
mensen van een andere cultuur en met een andere huidskleur. Polen heeft
nooit koloniën gehad en werd na 1945, door de uitroeiing van de joden
in de oorlog en de massale volksverhuizingen direct na de oorlog, in
etnisch en cultureel opzicht een vrij homogeen land. Een land bovendien
dat geen gastarbeiders uit het buitenland nodig had.
Door de Europese integratie maakt Polen nu ook kennis met het
multicultureel samenleven. Dat gaat niet vanzelf goed. Maar ik zou niet
weten waarom Polen niet tot het ‘normale’ Europa kan behoren. Leve de
eenheid in verscheidenheid!
Malgorzata Bos-Karczewska is publicist en voorzitter van STEP Stichting van Poolse Experts in Nederland. Zij woont sinds 1980 in Nederland.
Zoetermeer, 1 juni 2005