1. „Konstytucja” europejska czy nowy traktat?
2. Po co Konstytucja europejska, jeżeli w każdym kraju istnieje już konstytucja?
3. Dlaczego w Preambule Traktatu Konstytucyjnego dla Europy brak odniesienia do Boga?
4. Jakie zmiany wprowadza Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy?
5. Czy Unia ma na celu stworzenie europejskiego superpaństwa?
1. „Konstytucja” europejska czy nowy traktat?
Traktat
ustanawiający Konstytucję dla Europy jest z punktu widzenia prawa
traktatem międzynarodowym podpisanym przez suwerenne państwa. Rada
konstytucyjna w swojej decyzji z dnia 19 listopada 2004 r.
potwierdziła, że tekst dokumentu „zawiera cechy traktatu
międzynarodowego podpisanego przez państwa-sygnatariuszy Traktatu
ustanawiającego Konstytucję dla Europy”. Traktat nazywany jest
„konstytucyjnym” ponieważ rozszerza zakres „wewnętrzny” działania
instytucji europejskich.
W skrócie Traktat ustanawiający Konstytucję
dla Europy bywa nazywny „Konstytucją europejską”, choć z prawnego
punktu widzenia jest on traktatem.
2. Po co Konstytucja europejska, jeżeli w kadżym kraju istnieje już konstytucja?
Traktat
ustanawiający Konstytucję dla Europy nie zastępuje konstytucji
narodowych poszczególnych państw europejskich. Ma on współistnieć obok
nich i posiadać swoja rację bytu, własną niezależność. Traktat
ustanawiający Konstytucję dla Europy określa ramy, w których Unia
Europejska może działać. Europa posiada także odmienny system
instytucjonalny (Parlament Europejski, Rada Ministrów, Komisja
Europejska, Europejski Trybunał Sprawiedliwości). Traktat ma
zastosowanie na całym terytorium europejskim.
3. Dlaczego w Preambule Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy brak odniesienia do Boga?
W
niektórych państwach członkowskich, takich jak na przykład Polska,
konstytucja zawiera tradycyjnie odniesienie do Boga. Z tego powodu
niektóre państwa nalegały, by włączyć chrześcijańskie korzenie duchowe
Europy w preambule Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.
Przeciwstawiało się to jednak świeckiej tradycji innych państw, np.
Francji, w których istnieje zasada rozdziału władzy kościoła i państwa.
W celu poszanowania tych tradycji Traktat pozostał neutralny w tym
aspekcie. Istniało także przypuszczenie, że włączenie chrześcijańskiego
odniesienia wyalienowałoby ideowo obywateli Unii o innych wyznaniach. Z
tego właśnie względu końcowa formuła preambuły zawiera tylko
odniesienia do kulturowej, religijnej i humanistycznej spuścizny
Europy. Rozwiązaniem kompromisowym było zawarcie postanowienia
nakazującego Unii prowadzenie otwartego i przejrzystego dialogu z
kościołami i organizacjami religijnymi (Artykuł 1-52), podobnie jak ze
społeczeństwem obywatelskim.
4. Jakie zmiany wprowadza Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy?
Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy wprowadza wiele istotnych zmian dotyczących Unii Europejskiej:
• Uchyla
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE), Traktat o Unii
Europejskie (TUE), Traktaty o Przystąpieniu oraz traktaty uzupełniające
• Unia Europejska ustanowiona na mocy Traktatu ustanawiającego
Konstytucję dla Europy jest następcą Unii utworzonej na mocy Traktatu o
Unii Europejskiej i Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
• Traktat ma zastosowanie do wszystkich państw członkowskich – także tych, które przystąpiły do UE 1 maja 2004 r.
• Unia Europejska zyskuje osobowość prawną
• Przepisy
Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy mają pierwszeństwo
przed prawem ustanowionym przez instytucje i organy Unii Europejskiej
oraz przez państwa członkowskie
• Liczba parlamentarzystów w Parlamencie Europejskim nie może przekroczyć 750
• Znieniony
został urząd Wysokiego Przedstawiciela ds. zagranicznych – zastąpił go
Minister Spraw Zagranicznych UE powoływany przez Radę
• Aktami prawnymi Unii Europejskiej na mocy Traktatu zostały:
• ustawy europejskiej
• europejskie ustawy ramowe
• rozporządzenia europejskie
• decyzje europejskie
• zalecenia i opinie
• do Traktatu włączono Kartę Praw Podstawowych
• Trybunał
Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje Trybunał Sprawiedliwości,
Sąd Pierwszej Instancji i sądy wyspecjalizowane
• Ustanowione zostały zasady dobrowolnego wystąpienia z Unii Europejskiej
5. Czy Unia ma na celu stworzenie europejskiego superpaństwa?
Nie.
Unia będzie miała swoją Konstytucję, nie tworząc zarazem nowego
państwa. Prawdą jest, że Unia Europejska już teraz posiada cechy
państwa federacyjnego, takie jak waluta euro czy zakres władzy
Centralnego Banku Europejskiego. Kolejną cechą jest nadrzędność prawa
europejskiego nad prawem narodowym. Europejski Trybunał
Sprawiedliwości, do którego obywatele mogą się zwracać pod pewnymi
warunkami, spełnia z pewnością większą rolę niż tylko rozstrzyganie
sporów między państwami.
Nowy Traktat ustanawiający Konstytucję
dla Europy wzbogaca Unię o nową cechę – osobowość prawną UE, która
oznacza, iż Unia może występować na międzynarodowej scenie politycznej
w imieniu państw członkowskich (Art. I.7).
Źródło
